“Prestatiecontracten zijn de beste manier om circulaire renovaties te realiseren”

5 februari 2019 door Diana Grasso

Johan Coolen.jpg

Nu circulair bouwen stilaan een vertrouwd begrip is in onze sector groeit de interesse voor een gelijkaardige innovatie: circulair renoveren. Het Antwerpse bouwadviesbureau Factor4, de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en het Vlaams EnergieBedrijf (VEB) sprongen alvast op de kar. Met het project CiRe (‘Circulair Renoveren’) mikken ze op de circulaire renovatie van publieke gebouwen.

De drie projectpartners ontwikkelen een innovatief prestatiecontract dat de bouwsector stimuleert om renovaties op een duurzame en circulaire manier aan te pakken. Dat modelcontract zullen ze uittesten bij de renovatie van ruim 20 Vlaamse publieke gebouwen. Johan Coolen (foto), die met Factor4 het project coördineert, legt uit hoe CiRe de klassieke manier van renoveren grondig zal veranderen.

Wat kan er beter met de manier waarop de renovatie van overheidsgebouwen vandaag wordt uitgevoerd?

Johan Coolen: “In een klassiek renovatieproject werken alle partijen naast elkaar. Er vindt eerst een energie-audit plaats, een ingenieursbureau tekent vervolgens de renovatie uit en een aannemer staat in voor de uitvoering. Na de werken zorgt nog een andere partij voor het onderhoud van het gerenoveerde gebouw. Kortom: alle betrokkenen focussen op hun deel van het renovatieproject. Er is geen eindverantwoordelijke die waakt over de duurzaamheid en de circulariteit van het project. Wat blijkt? Die manier van werken zorgt vaak voor een ondermaats resultaat.”

Hoe wil het CiRe-project daar verandering in brengen?

“Met CiRe willen we gebouwen zo renoveren dat ze energie besparen én dat er bij de renovatie circulaire materialen worden gebruikt. Samen met de VUB en het VEB ontwikkelen we daarvoor een innovatief bestek, dat de vorm heeft van een prestatiecontract. Dat contract legt bindende doelstellingen vast rond de energiebesparing, de circulariteit, de restwaarde en het comfort van het gerenoveerde gebouw.”

“Geïnteresseerde partijen kunnen vervolgens als ‘Energy Service Company’ of ESCO intekenen op de aanbesteding. Dat betekent dat ze alle aparte aspecten van de renovatie samen gaan uitvoeren en zich niet meer concentreren op hun eigen deeltaak. Een belangrijk verschil met een klassiek renovatieproject is dat ze zo gezamenlijk verantwoordelijk worden voor de doelstellingen uit het prestatiecontract. Worden die doelstellingen niet gehaald, dan wordt de ESCO daar financieel voor afgestraft.”

Hoe gaat dat in zijn werk?

“Stel dat in het prestatiecontract is opgenomen dat de renovatie een energiebesparing van 300.000 euro moet opleveren. Als achteraf blijkt dat er maar 250.000 euro bespaard wordt, moet de ESCO het verschil terugbetalen aan de opdrachtgever. Het omgekeerde kan ook: als de ESCO 400.000 euro bespaart, heeft hij recht op de helft van de extra besparing. 50.000 euro dus. Dat is een erg efficiënte, rationele en duidelijke manier van werken die ook op Europees niveau wordt aangemoedigd.”

“De kwaliteit van een prestatiegebaseerde energierenovatie is in het algemeen ook beter dan die van een doorsnee energierenovatie. Die zal trouwens nog toenemen door in de toekomst aangepaste kwaliteitsnormen te introduceren voor prestatiecontracten. Momenteel worden die normen op Europees niveau ontwikkeld via projecten zoals QualitEE.”

Leidt die prestatiegerichte aanpak tot meer innovatie?

“Bij Factor4 verwachten we van wel. De competitieve dynamiek die bij een openbare aanbesteding ontstaat, zal ervoor zorgen dat bedrijven met nieuwe technieken en slimmere combinaties van maatregelen op de proppen komen. Ook op het vlak van circulariteit. In het contract bepalen we immers niet hoe de ESCO’s moeten werken, we leggen alleen het eindresultaat vast. Zo’n context schept veel meer ruimte voor innovatie dan een klassieke aanbesteding. Daarin maken vernieuwende oplossingen vaak geen kans omdat ze niet beschreven staan in het bestek. Prestatiecontracten zijn dus met voorsprong de beste manier om circulaire renovaties mogelijk te maken.”

Hoe ziet zo’n circulaire renovatie er in de praktijk uit?

“Dat zal het CiRe-project moeten uitwijzen zodra de eerste offertes voor de openbare aanbesteding binnenlopen. Momenteel hebben we daar nog geen zicht op, aangezien we ons niet toespitsen op het technische aspect. We willen vooral de randvoorwaarden creëren waarbinnen de ESCO’s met circulaire oplossingen komen.”

“Wat wel vaststaat is dat de bedrijven die intekenen op de aanbesteding zoveel mogelijk circulair moeten werken. Die circulariteit zal op twee manieren beoordeeld worden. In de eerste plaats door naar de milieukost van de materialen te kijken, berekend via de TOTEM-tool van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Ten tweede door de mogelijke herbruikbaarheid en demonteerbaarheid van de materialen te beoordelen.”

“Of we ook voorwaarden zullen opleggen rond het effectief hergebruiken en demonteren van de materialen is nog niet zeker. We willen ook niet té veel innovaties en voorwaarden opleggen in één keer. Dat zou bedrijven kunnen afschrikken.”

Zullen in de toekomst alle renovaties circulair zijn?

“Ik denk van wel. Als we later terugkijken naar vandaag, zullen we verbaasd zijn dat we waardevol bouwafval gewoon naar het stort afvoerden. Er valt ook heel wat winst te rapen qua duurzaamheid. Een circulair en energiezuinig gebouw zetten is mooi, maar in bestaande gebouwen een circulaire energierenovatie realiseren heeft een veel grotere impact.”

Meer info over het CiRe-project vind je op www.vlaanderen-circulair.be/nl/doeners-in-vlaanderen/detail/cire.

Labels:

  • Kamp C bereikt de kaap van 3000 bezoekers voor The Exploded View Beyond Building tijdens succesvol slotcongres

    De tijdelijke tentoonstelling The Exploded View Beyond Building sluit haar deuren op Kamp C. Om het demonteerbare huis uit te wuiven, nodigde Kamp C de bouw- en landbouwsector en lokale besturen uit voor het slotcongres ‘Van oogst naar woonst’. Tijdens het congres konden ze zich laten inspireren door verschillende workshops en keynotesprekers.

    Lees meer
  • Kamp C motiveert samenwerken met maatwerkbedrijven voor de toekomst van de bouw

    In het kader van de klimaatdoelstellingen staat de bouwwereld vandaag voor de gigantische uitdaging om haar verbruik en uitstoot terug te dringen. Om hierin te slagen, zullen biogebaseerde materialen en circulair bouwen steeds meer aan belang winnen. Er zijn echter veel niet-automatiseerbare handelingen - en dus veel werkkrachten - nodig om het hergebruik van materialen mogelijk te maken. Hier kunnen maatwerkbedrijven een sterke rol opnemen, want zij blinken uit in repetitief, niet-automatiseerbaar werk. Kamp C wil deze mogelijke samenwerkingen in de bouwsector stimuleren en bracht daarvoor een nieuwe brochure uit vol tips en voorbeelden.

    Lees meer
  • The Exploded View: een revolutionaire samenwerking tussen bouw en landbouw

    In de landbouw bestaan er al heel wat biobased materialen, maar ze worden nog niet allemaal gebruikt op bouwwerven. Wist je bijvoorbeeld al dat je met grasvezel kunt isoleren? Of dat je keukenkastjes kan maken van paprikastelen? Stof tot nadenken dus voor landbouwers en bouwprofessionals over hoe ze de handen in elkaar kunnen slaan voor het huis van de toekomst.

    Lees meer
  • Kamp C blikt terug op projecten

    Kamp C werkte mee aan heel wat projecten. We blikken terug op de belangrijkste verwezenlijkingen uit 2022.

    Lees meer
  • Evolutie naar het circulair economisch model volgens Chris Van de Voorde van JUUNOO

    Sofie Torfs van Kamp C sprak met Chris Van de Voorde, zaakvoerder van JUUNOO over zijn visie op het circulair economisch model. In ’t Centrum werden circulaire wanden gebruikt van JUUNOO.

    Lees meer
  • Het verhaal achter de circulaire wanden in ’t Centrum: JUUNOO

    Het kantoorgebouw ’t Centrum is zo goed als 100 procent circulair, ook de wanden. Voor de wanden deed de aannemer een beroep op JUUNOO. De circulaire filosofie zit in het DNA van het bedrijf. Zaakvoerder Chris Van de Voorde geeft meer inzichten in een interview.

    Lees meer
  • Voortaan één digitaal woon- en energieloket voor alle inwoners van de Kempen

    Alle Kempense steden en gemeenten bundelen hun informatie en hun ondersteuningsaanbod over wonen, energie en duurzaam bouwen of verbouwen voortaan op één overzichtelijke website: www.duurzaamwonen.be. Het digitale loket is een initiatief van Kamp C (het provinciaal centrum voor duurzaamheid en innovatie in de bouw), IOK (de intercommunale ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen), RiT (regio in transitie) en de Kempense energiehuizen. Het online platform biedt de gebruikers niet alleen objectieve informatie op maat van iedere stad of gemeente, ze kunnen online ook vragen stellen die door de medewerkers worden beantwoord. Het initiatief is in Vlaanderen enig in zijn soort.

    Lees meer
  • Lierse houtbouwer zal Exploded View opbouwen op Kamp C

    Vanaf maart wordt The Exploded View Beyond Building opgebouwd op Kamp C. SIDATI, een houtbouwer uit Lier, heeft de demowoning uit biobased materialen mee gedemonteerd in Almere en zal het gebouw weer opbouwen op Kamp C in 2023. Ze werken voor de eerste keer mee aan een project dat honderd procent circulair is. We spraken met zaakvoerder Claire Dewispelaere en David Siebens.

    Lees meer
  • Sarah kijkt uit naar de komst van The Exploded View Beyond Building op Kamp C

    Binnenkort verhuist de tentoonstelling The Exploded View Beyond Building van Floriade Expo in Almere naar Kamp C. Sarah Verbeeck, projectverantwoordelijke, licht toe.

    Lees meer
  • Bouwen aan een digitale toekomst

    Kamp C volgt als centrum voor duurzaam bouwen en innovatie in de bouw de trends in de bouwsector nauwgezet op. Dat de sector voor heel wat evoluties en uitdagingen staat, is voor iedereen duidelijk. Innovatie dringt zich op bij alle bedrijven in de bouw, zowel bij kleine als grote ondernemers. Niki Cauberg is hoofdadviseur van de afdeling Digital Construction van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en deelt graag met ons zijn inzichten over één van deze tendensen; de digitale en industriële evolutie die de bouwsector op dit moment doormaakt.

    Lees meer
Sluiten