27 juni 2019
Vorige week vond de laatste sessie van het co-creatietraject “Bouwen aan een circulaire Kempen” plaats. Met het project Bouwen aan een circulaire Kempen willen de projectpartners VITO, Möbius en Kamp C kmo’s in de bouwsector op weg helpen om innovatie in hun bedrijfsmodel te implementeren zodat ze naar een circulair businessmodel kunnen overstappen. Vaak hebben de kmo’s al de eerste ideeën over circulair bouwen maar weten ze nog niet goed hoe ze dat concreet kunnen omzetten in een uitgewerkt model. Gedurende drie sessies gingen de projectpartners dieper in op de opportuniteiten, de waardepropositie, de partners en de klanten, de inkomstenstromen die gegenereerd kunnen worden met een circulair model, … De kmo’s gingen tijdens de workshop zelf aan de slag en werden hierbij begeleid door de projectpartners. Kon je niet bij het eerste traject zijn en wil je graag deelnemen aan het volgende traject dat start op 27 augustus? Schrijf je dan hier in.
De redactie van Kamp C sprak met Bart Mantels van VITO, Helen Versluys van Möbius en Sofie Torfs, projectverantwoordelijke bij Kamp C.
“De positieve feedback van de deelnemende bedrijven bevestigt dat zulke co-creatiesessies als nuttig ervaren worden, dit geeft energie om de tweede reeks aan te vatten in augustus”, zegt Bart Mantels van VITO.
Waarom heeft VITO het initiatief genomen voor het project?
Bart Mantels van VITO: “Circulaire businessmodellen en hun impact op duurzaamheid vormen een belangrijk onderzoeksonderwerp voor VITO. Zo begeleidden we in het project ‘Expeditie Circulair’ al enkele bedrijven in hun zoektocht naar een circulair businessmodel. Ook ontwikkelden we een serious game (Risk & RACE) en een businessmodel framework (Circulator) die gebruikt kunnen worden om bedrijven te inspireren op dit gebied. Toen we de EFRO-call zagen met als onderwerp innovatieve businessmodellen, leek ons dit een uitgelezen kans om onze aanpak verder scherp te stellen en een groter aantal Vlaamse bedrijven te betrekken. Als focussector kozen we voor de bouwsector. Niet alleen omdat hier heel wat Vlaamse bedrijven in actief zijn, de sector is ook erg materiaalintensief en dus is er heel wat circulair potentieel. Bovendien heeft VITO eerder ook gewerkt met circulaire technieken en businessmodellen voor de bouwsector, bijvoorbeeld in het H2020 project ‘Buildings As Material Banks’ (BAMB). We moesten dus niet van nul beginnen. Met Kamp C vonden we een partner die ons kon versterken op het gebied van kennis en een netwerk in de bouwsector. Möbius bracht dan weer hun kennis en ervaring mee in het begeleiden van bedrijven en hun ervaring op het gebied van circulaire economie.”
Wat is je aandeel als projectpartner in het project?
Bart Mantels: “VITO is coördinator van het project en is dus verantwoordelijk voor de organisatorische en administratieve aspecten. Daarnaast zijn we ook verantwoordelijk voor de inhoudelijke uitwerking van de co-creatiesessies waarin we actief met de deelnemende bedrijven aan de slag gaan. Uiteraard zijn de andere partners ook prominent betrokken bij deze sessies om zo onze complementaire kennis en ervaring optimaal in te zetten. Tenslotte leveren we ook onze bijdrage aan de nieuwsbrieven.”
Sofie Torfs van Kamp C: “Kamp C versterkt de samenwerking tussen spelers in de bouwketen en faciliteert op die manier duurzaam en circulair ondernemen. Tijdens dit project staan we in voor de algemene communicatie, de organisatie van de co-creatietrajecten en de disseminatie naar de brede bouwsector. Het kick-off event van Bouwen aan een circulaire Kempen vond plaats tijdens de vierde masterclass circulair bouwen dat Kamp C heeft opgezet in aanloop van het circulaire bedrijfsgebouw ’t Centrum. We kunnen beroep doen op ons uitgebreid netwerk om aan de slag te gaan met concrete bedrijfsmodel innovaties. Verder ondersteunt Kamp C de co-creatietrajecten door o.a. expertise rond duurzaam en circulair bouwen in te brengen.”
Helen Versluys van Möbius: “Möbius heeft een uitgebreide ervaring op het vlak van facilitatie van co-creatietrajecten, analyseren van businessmodellen én is tegelijk een pionier in het domein van circulaire economie. We ondersteunen al sinds 2000 de ‘Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid’ bij organisaties en bedrijven uit diverse sectoren in het opzetten van circulaire businessmodellen, het organiseren van omgekeerde logistiek, het opstellen en uitvoeren van roadmaps voor product redesign of remanufacturing, ... Zo begeleiden we momenteel ook de Vlaamse Green Deal Circulair Bouwen. Vanuit deze hands-on-expertise willen wij de deelnemers aan Bouwen aan een circulaire Kempen helpen om hun circulair businessmodel op punt te zetten. Dit doen we steeds met een focus op de eigenlijke implementatie ervan: hoe ga ik na of er een vraag is bij nieuwe of bestaande klanten naar de aangeboden circulaire diensten en producten, hoe vind ik de juiste partners in de waardeketen? …”
Hoe hebben jullie de co-creatiesessie ervaren?
Bart Mantels: “In de co-creatiesessies hebben we vooral getracht om de deelnemende bedrijven een kader te bieden om zelf aan de slag te gaan met hun businessmodel. Daarnaast kunnen we uiteraard ook uit onze ervaring putten om hier en daar de juiste vragen te stellen. Doordat we met een tiental bedrijven tegelijk aan de slag gingen, konden de deelnemers met elkaar van gedachten wisselen waardoor er bijkomende nieuwe inzichten ontstonden. Tenslotte hebben we ook enkele experts uitgenodigd als sprekers om op een aantal concrete open vragen van de deelnemers te antwoorden. Die combinatie van elementen maakt volgens ons van deze co-creatiesessies een heel sterk instrument voor de deelnemende bedrijven om op korte termijn grote stappen vooruit te zetten in de ontwikkeling van hun circulaire business model. Zoals dat gaat met co-creatie hebben wij als ondersteuner echter ook veel opgestoken van de deelnemende ondernemers, wat het traject ook voor ons erg waardevol maakt. De positieve feedback van de deelnemende bedrijven bevestigt dat zulke co-creatiesessies als nuttig ervaren worden, dit geeft energie om de tweede reeks aan te vatten die in augustus start.”
Helen Versluys: “Er is geen ‘one size fits all’-antwoord voor het uitrollen van circulaire bedrijfsmodellen. En ook al wordt er veel gepraat over circulair bouwen, het concept staat nog in de kinderschoenen. Bedrijven die er op het terrein mee aan de slag willen, stoten op heel wat uitdagingen. Vandaar het belang van co-creatiesessies waarin bedrijven leren van elkaar en samen zoeken naar oplossingen.”
Welke zaken heb je opgemerkt in het begeleiden van bedrijven in het co-creatietraject?
Bart Mantels: “Een aantal bedrijven heeft voornamelijk technisch nagedacht over hun oplossing. Voor hen zijn deze sessies toch wel een eye-opener. Daarnaast zijn er ook bedrijven die wel al meerdere aspecten zoals financiering, legale aspecten … bekeken hebben. Deze bedrijven zijn vooral op zoek naar diepgaande informatie. Het probleem hier is dat er heel veel kan, wettelijk, op het vlak van lease-formules … maar dat er voorlopig weinig ervaring is. Zij botsen op een typisch probleem voor pioniers: er zijn nog geen duidelijke richtlijnen. Er is dus nood aan experimenten. De omgekeerde logistiek (hoe krijg ik mijn materialen / producten weer terug aan het einde van de levensduur?) is een probleem waar voorlopig weinig mensen een oplossing voor hebben. Dat is uiteraard ook een zeer taai probleem om als individueel bedrijf op te lossen. Tenslotte merk je ook dat velen ‘circulaire businessmodellen’ gelijkstellen aan ‘product-dienstsystemen’. Gaandeweg komt wel het inzicht dat een product-dienstsysteem zeker niet voor elke case een geschikt model is. Vaak is een duurzaam product met een lange levensduur, gecombineerd met bijkomende diensten (herstellingen, terugname…) een waardevol alternatief, zeker in een sector zoals de bouwsector met typisch producten met een zeer lange levensduur.”
Liep het eerste traject zoals verwacht? Welke zaken wel en welke niet?
Sofie Torfs: “De deelnemers waren zeer betrokken. Door de interactieve momenten waarbij de deelnemers zelf aan de slag gingen - alleen of samen met een andere deelnemer – kregen ze de kans om de theorie en de tips ineens te toetsen aan hun eigen bedrijfsmodel. Er was ruimte om stil te staan bij de eigen werkwijze en hoe die op een circulaire manier kan omgezet worden. Ook de inbreng van experten en de inspirerende presentaties met concrete cases waren een goede aanvulling op de workshops. Voor ons als organisatoren was het ook zeer boeiend om te horen op welke vlakken de deelnemers al met circulariteit bezig zijn en waar ze tegenaan lopen. Door middel van een korte survey na de sessie hebben we nog beter kunnen inspelen op hun noden. Binnenkort houden we een bevraging bij de deelnemers om te zien hoe de circulaire businessmodellen in de praktijk lopen.”
Is er veel interesse vanuit de bouwsector? Hoe zijn de reacties?
Sofie Torfs: “Het eerste co-creatietraject was snel volzet. De meeste deelnemers hebben al (een eerste) ervaring met circulair bouwen maar willen dit graag concreter maken of verder uitbouwen. Onder de deelnemers zijn zowel aannemers als producenten. We hebben heel wat positieve reacties gehoord. Doordat we met kleinere groepen werken en we met verschillende coaches zijn is er veel ruimte voor interactie. Voor de eerste sessie organiseerden we een inspiratie-ontbijt dat open stond voor iedereen. Een bouwheer, architect en producent kwamen hun ervaringen met circulair bouwen en circulaire bedrijfsmodellen toelichten. Ook hier waren de reacties zeer positief. De inschrijvingen voor het tweede traject, dat eind augustus van start gaat, lopen ook stilaan binnen.”
Wilt jouw kmo ook overstappen naar een circulair bedrijfsmodel? Schrijf je dan hier in voor het tweede co-creatietraject dat start op 27 augustus.
Het project Bouwen aan een circulaire Kempen ontvangt steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) ten bedrage van 111.924,62 euro.
