23 juni 2020
Ken je dit fenomeen? Een prachtige, warme, zonnige dag: gaan fietsen, buiten spelen, buiten eten … uiteindelijk kom je moe maar voldaan terug naar binnen en kun je lekker gaan slapen. En dan komt de domper op de feestvreugde van de dag: binnen is het een ‘sauna’, zelfs een koude douche helpt maar tijdelijk en ’s nachts kan je de slaap niet vatten omdat je die warmte maar niet buiten krijgt. Dit fenomeen noemen we oververhitting. Net zoals een lichaam oververhit kan geraken door bijvoorbeeld te lang in de zon te zitten, kan dit ook gebeuren met onze gebouwen, waaronder dus ook onze woningen. Echter zijn er heel wat zaken waar we rekening mee kunnen houden om deze oververhitting zoveel mogelijk te vermijden en als het echt niet anders kan op zijn minst toch kunnen “genezen”… .
Officieel spreekt men van oververhitting als de temperatuur in je woning 25 °C of meer bedraagt, zeker als dit regelmatig en meerdere dagen op een rij gebeurt. Maar iedere persoon is anders, dus voor sommigen kan 22 °C of 23°C al genoeg zijn om het oncomfortabel warm te hebben. Met de hittegolf in het vooruitzicht geeft onze adviseur An enkele tips.
Hoe ontstaat oververhitting?
An: “Oververhitting ontstaat doordat de warmte zich in onze woning dermate opstapelt, zodat het voor de bewoners onaangenaam warm wordt om nog normaal te kunnen functioneren en ook zeer moeilijk wordt om deze warmte terug (snel) buiten te krijgen. Deze warmte kan zowel van buiten als van binnen komen.
De factoren die deze oververhitting het meest in de hand werken zijn met name de weersomstandigheden, de hoeveelheid buitenramen in je woning en de oriëntatie ervan, de isolatiegraad van je woning, het vochtgehalte in onze woning, maar ook ons eigen gedrag.
Ook het intensief gebruik van warmte producerende toestellen in je woning kan voor oververhitting zorgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een oven: de hele dag koekjes en taarten bakken voor één of ander feestje zal de temperatuur in je woning ook doen stijgen – in de winter is dit misschien een leuk extraatje, maar in de zomer wil je dit uiteraard vermijden.
Vooral in de zomerperiode is oververhitting een veelvoorkomend probleem, omdat de buitentemperatuur ook ’s avonds en ’s nachts aan de hoge kant blijft.
Is het buiten warm en staan er veel ramen of deuren open? Dan geraakt deze warmte ook binnen. Schijnt er veel zon rechtstreeks op het glas van je ramen? Leuk in de winter, in het zonnetje achter glas, maar in de zomer is dit één van de voornaamste redenen waardoor het al snel veel te warm zal worden binnen – denk hierbij aan het effect van een serre.
In de zomer de ramen overdag open zetten en de aanwezigheid van veel ramen waar de zon rechtstreeks op valt, zijn trouwens de voornaamste oorzaken waardoor ook goed geïsoleerde last kunnen hebben van oververhitting. Op zich houdt isolatie ook de warmte buiten, maar éénmaal de warmte toch binnen zit, is ze nog moeilijker buiten te krijgen doordat de woning net zo goed geïsoleerd is. Is de woning slecht geïsoleerd dan geraakt deze (aanhoudende) buitenwarmte sowieso ook binnen na een tijdje, ook al houd je de ramen dicht en zijn je ramen afgeschermd van de zon. Is het vochtgehalte in je woning aan de hoge kant (hoger dan 60%), doordat er bijvoorbeeld niet of slecht geventileerd wordt? Dit zorgt ervoor dat het binnen nog warmer aanvoelt dan het eigenlijk al is.”
Welke gevolgen heeft oververhitting voor de woning?
An: “De gevolgen van oververhitting zijn voor de woning zelf minder nefast. Rechtstreeks zonlicht (met name de UV-straling) en te hoge temperaturen kunnen bepaalde (buiten)materialen echter wel sneller doen verweren, waardoor ze dus ook sneller dan normaal opnieuw behandeld of vervangen moeten worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verkleuring en afbladdering van bepaalde verven, raamkitten, houtmaterialen, roofing enz.
De grootste nadelige gevolgen zijn echter voor de bewoners: het aanhoudend te warm hebben, niet kunnen slapen, niet kunnen werken, moe zijn, aanhoudend zweten, … . Voor oudere en/of zieke mensen kan dit zelfs zeer zware gevolgen hebben voor hun gezondheid en zelfs tot de dood lijden. Dit is de reden waarom ze bij aanhoudend warm weer vaak adviseren om ook regelmatig langs te gaan bij (alleenstaande) ouderen of chronisch zieken, om te kijken of alles in orde is en ze eventueel te helpen indien nodig.”
Wat kun je eraan doen? (warmtepomp, natuurlijke ventilatie …)
An: “In de eerste plaats willen we oververhitting van onze woning vermijden, door ervoor te zorgen dat warmte gewoon niet binnenkomt! We kunnen dit doen door rekening te houden met volgende maatregelen:
- Niet té veel glaspartijen voorzien in je woning.
- De ramen die veel zon vangen vanaf ongeveer april t.e.m. oktober (georiënteerd tussen Oost-Zuid-West) voorzien van buitenzonwering. Met andere woorden, ervoor zorgen dat deze langs de buitenzijde afgeschermd zijn van de rechtstreekse zonnestralen. Dit kan door het plaatsen van buiten screens, een zonnetent, een dakoversteek of luifel, het plaatsen van zonneluiken, rolluiken, … . Ook (loof)bomen of hoge struiken die voldoende schaduw werpen op de raampartijen kunnen hier een oplossing bieden. Zonwerend glas bestaat ook, maar dit glas zal ook de gratis zonnewarmte in de winter tegenhouden. Heb je geen budget voor het plaatsen van een volwaardige buitenzonwering? Een parasol voor je ramen plaatsen, je ramen langs de buitenzijde afdekken met een (wit) doek of folie kan hier evengoed voor dienen.
- Ramen en deuren zoveel mogelijk gesloten houden als het buiten warm is en wél openen gedurende de koelere periodes tijdens de nacht en vroege ochtend.
- Heb je een ventilatiesysteem? Zorg dat dit dan gedurende de warme periodes minimaal opstaat, of zelfs helemaal niet opstaat. Hou raam- en muurroosters gedurende deze periode dan ook best tijdelijk gesloten. Gedurende de koelere periodes laat je het dan wel intensief werken (’s nachts en ’s ochtends). De recentere ventilatiesystemen kunnen hier zelfs automatisch op ingesteld worden. Ook het openen van de ramen kan dan tijdelijk toch aanbevolen worden, om nog intensiever gebruik te kunnen maken van de koelere nachtlucht.
- De woning beter isoleren. Houd er echter wel rekening mee dat als je woning goed geïsoleerd is en de warmte toch binnen is geraakt, deze nog moeilijker terug buiten te krijgen is.
- Voorzie platte daken van een groendak. Dit vertraagt alvast de oververhitting van je woning via je dak. Daarnaast beschermt deze je dakbedekking tegen slijtage door hitte en zon. In steden heeft het plaatsen van groendaken daarnaast nog het voordeel dat het niet enkel koelend werkt voor je woning, maar ook een koelend effect heeft op de hele stad: het hitte-eiland-effect, waar je in steden met weinig groen en veel verkeer nog meer last hebt van de warmte in de zomer, kan hierdoor worden verminderd.
- Ruimtes die toch heel warm worden, afsluiten van de rest van je woning, door simpelweg de deur dicht te houden.
- Probeer zo weinig mogelijk warmte te produceren in je woning op hele warme dagen: maak lichte maaltijden klaar die weinig tijd achter het fornuis vragen; vermijd gebruik van de oven; vermijd strijken; laat je was buiten drogen; kook en strijk eventueel buiten als je hier de ruimte voor hebt; …
Is de warmte toch binnen geraakt? Dan kunnen volgende maatregelen je misschien wel helpen om dit probleem op te lossen of alleszins toch al iets dragelijker te maken:
- Vanaf dat de buitentemperatuur lager wordt dan de temperatuur in je woning zet je zoveel mogelijk ramen open (met name ’s nachts en in de ochtend).
- Heb je een ventilatiesysteem? Laat dit dan intensiever werken gedurende de koelere periodes (’s nachts en ’s ochtends). De recentere ventilatiesystemen kunnen hier zelfs automatisch op ingesteld worden. Ook het openen van de ramen kan dan tijdelijk toch aanbevolen worden, om nog intensiever gebruik te kunnen maken van de koelere nachtlucht.
- Een ventilator is de energiezuinigste manier om toch iets koeling te bieden, bijvoorbeeld in je slaapkamer. Plaats voor de ventilator een bevroren (plastic) fles water en je hebt een goedkope, energiezuinige airco in huis gehaald.
- Bij grondige energetische renovaties of nieuwbouw is het tegenwoordig bijna logisch dat je deze energiezuinig gaat verwarmen met een warmtepomp. Een van de grote voordelen van een warmtepomp is dat je hier in de zomer ook mee kan gaan koelen, als het nodig is. Afhankelijk van het type warmtepomp zal deze koeling ook veel minder elektriciteit verbruiken dan een gewone airconditioning, dit geldt voor de bodem- en waterwarmtepompen. Enkel de luchtwarmtepomp zal evenveel elektriciteit verbruiken als een gewone airco, een streep door je elektriciteitsfactuur, tenzij je dit uiteraard combineert met zonnepanelen.
- Een airconditioning plaatsen is natuurlijk ook een oplossing, maar dit is een dure en niet-duurzame oplossing. Deze verbruikt namelijk zeer veel elektriciteit. Combineer je de airco met zonnepanelen, dan is deze keuze al iets meer te verantwoorden vanuit ecologisch oogpunt.
Nog enkele tips om niet enkel je woning, maar ook je lichaam te behoeden voor de negatieve gevolgen van oververhitting:
- Zoek tijdig de koelte op: schaduw, de koelere ruimtes in je woning of op het werk, …
- Drink voldoende water of thee.
- Neem af en toe een korte koude douche indien nodig, spoel je polsen onder koud water of plaats je voeten in een koud waterteiltje. Je woning zal niet afkoelen, maar je lichaam wel, waardoor je even beter tegen de warmte kan.
- Draag lichte, katoenen of linnen textiel.
- Draag een zonnehoedje als je je in de volle zon begeeft, om een zonneslag te vermijden.
- Smeer je in met minstens factor 30!”
Wil je zelf aan de slag om oververhitting tegen te gaan in huis? Bekijk dan de infofiches van Kamp C.
