15 maart 2018
De materiaalimpact van verschillende bouwoplossingen objectief vergelijken? Met de gloednieuwe TOTEM-tool is dat voortaan mogelijk. “Wat is het duurzaamst: bouwen met een betonnen of een stalen structuur? TOTEM beantwoordt die vraag eindelijk op een objectieve manier”, getuigt Koen Feyaerts van VK Architects & Engineers.
Wereldwijd verbruikt de bouwsector 40 tot 50 procent van alle grondstoffen. Het materiaalgebruik is goed voor 10 tot 30 procent van de totale milieu-impact van een gebouw. Om architecten, projectontwikkelaars en aannemers te helpen duurzame keuzes te maken, werkten de drie Belgische gewesten de TOTEM-tool uit: Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials.De OVAM, Leefmilieu Brussel en de Service Public de Wallonie stelden de tool eind februari voor tijdens Batibouw.
Objectief en uniform
Met TOTEM heeft de bouwsector eindelijk een instrument in handen om de milieuprestaties van gebouwelementen of gebouwen te vergelijken en, uiteindelijk, te verbeteren. Koen Feyaerts, project engineer bij VK Architects & Engineers, is alvast opgetogen over de nieuwe rekenmodule. “Vroeger tastten we vaak in het duister over de milieu-impact en de duurzaamheid van bouwmaterialen. Zo was het zeer moeilijk om te achterhalen wat nu het duurzaamst is: bouwen met een betonnen of een stalen structuur. In vakpublicaties en -artikels liepen de meningen sterk uiteen. Met de TOTEM-tool kunnen we dat soort vragen nu eindelijk op een objectieve en uniforme manier beantwoorden.”
Bij VK Architects & Engineers vertrouwen ze al vanaf de prille ontwerpfase van een gebouw op de tool. “Onze architecten kijken bij elk nieuw ontwerp wat de duurzaamste keuzes zijn. Als we bijvoorbeeld een vloer ontwerpen, inclusief isolatie, afwerking enzovoort, kunnen we de verschillende materiaalopties voor elk onderdeel in de TOTEM-tool vergelijken. In no time weten we zo hoe we de duurzaamste keuzes kunnen maken. Bovendien berekent de tool de totale milieukost heel accuraat, in euro per vierkante meter.”
Gehele levenscyclus
In elke fase van zijn levenscyclus (ontginning, transport, productie …) verbruikt een gebouw of gebouwelement hulpbronnen. De uitstoot die daarbij ontstaat, heeft een impact op het milieu. Daarom beoordeelt TOTEM alle fases in die levenscyclus afzonderlijk. “Als gebruiker kan je die duurzaamheidsverschillen per fase heel precies bekijken”, vertelt Koen Feyaerts. “De tool maakt gebruik van zeventien criteria, zoals verzuring, klimaatverandering, uitputting grondstoffen en fijnstofvorming, om de uiteindelijke milieuscore te bepalen.”
Iedereen in de bouwsector kan de TOTEM-tool gratis gebruiken, net als de geïnteresseerde particulier. Een ingewikkelde handleiding is niet nodig. “We hebben bij VK Architects & Engineers de bètaversie uitgetest zonder gebruiksaanwijzing. Na een uurtje experimenteren vonden we vlot onze weg in de tool.”
TOTEM kan zowel voor particuliere woningen als kantoorgebouwen gebruikt worden. Ook bij renovatie of uitbreiding van een gebouw komt de tool van pas, omdat hij ook afzonderlijke gebouwelementen analyseert. Aangezien het een online tool is, kunnen gebruikers volop informatie met elkaar uitwisselen. Koen Feyaerts: “Stel dat je binnen je architectenbureau steeds dezelfde basisopbouw gebruikt bij een ontwerp. Dat basisontwerp kun je online uploaden in TOTEM, zodat alle medewerkers van het kantoor er snel toegang toe hebben.”
Product in ontwikkeling
TOTEM is geen afgewerkt, statisch product: elke dag worden nieuwe materialen en gebruiksopties toegevoegd. “Dat is belangrijk”, benadrukt Koen Feyaerts. “Door de materiaalsoorten op gezette tijd bij te werken, blijft de tool actueel.” Op termijn wordt TOTEM gekoppeld aan de federale EPD-databank (Environmental Product Declaration). “Op die manier kunnen we binnenkort ook de impact van installaties, zoals warmtepompen, via de tool vergelijken.”
Ook aan het gebruiksgemak wordt nog volop gesleuteld. “Van de ontwikkelaars hoorden we dat het tegen het einde van dit jaar mogelijk zal zijn om een 3D-file uit ons tekenprogramma in te laden in de tool. Zo zouden we de duurzaamste materiaalkeuzes voor een compleet gebouw in een kwartiertje kunnen berekenen.”
De drie gewesten organiseren binnenkort informatiesessies voor de bouwsector om kennis te maken met de rekenmodule.