Tweedehands stoelen, nieuwe inzichten: wat hergebruik vraagt van een bouwteam

Wat begon met een oproep op LinkedIn van ROOILIJN architectuur groeide uit tot een concreet voorbeeld van hoe hergebruik in de bouwsector vandaag tot stand kan komen. Maar ook wat er nog nodig is om van hergebruik de norm te maken. Daarover spraken we met Sofie Torfs, projectverantwoordelijke van Kamp C, en Bart Mermans, bestuurder bij ROOILIJN Architectuur.

Een kwestie van snel schakelen

“Bij hergebruik moet je flexibel zijn,” vertelt Sofie. “Herbruikbare auditoriumstoelen vinden, ophalen en demonteren vroeg wat organisatie. Je moet in staat zijn om snel te beslissen en mensen op korte termijn te mobiliseren.”

Hergebruik vraagt meer dan een circulaire intentie, het vraagt ook praktische daadkracht. “Als afnemer van de materialen moet je durven creatief meedenken. De zaken die de architect op je oorspronkelijke plan intekende, kunnen afwijken van de stoelen of kasten waar uiteindelijk je oog op valt. De aanbiedingen die je krijgt, zijn zelden identiek. Het past misschien net iets minder dan wat er ingetekend is, maar het kan nog steeds perfect dienst doen. De uitdaging is: hoe ver kan je afwijken van je oorspronkelijke idee? Zowel de opdrachtgever, de architect en de aannemer moeten actief mee op de kar springen. Maar de komst van onze auditoriumstoelen bewijst dat de wil er bij iedereen is.” Het feit dat er bij deze opdracht gewerkt wordt in een bouwteam maakt het makkelijker om snel beslissingen te nemen en opportuniteiten te grijpen. In een bouwteam werken opdrachtgever, architect, aannemer en andere partners van bij het voorontwerp nauw samen. Er is overleg over het ontwerp, de haalbaarheid en de uitvoering, nog voor de werf start.

Belangrijk bij hergebruik is dat je werkt met wat er op dat moment beschikbaar is. Dat vraagt om buiten het standaard bouwproces te denken. Maar is dat per se een hindernis? “Flexibel zijn is eigen aan de bouw. Het maatwerk zit in dit geval in het ontwerp zelf. Al bij het intekenen moet je er rekening mee houden dat er nog iets zal veranderen. Volgens mij is hergebruik niet moeilijker, het is gewoon onbekender. Het vraagt om iemand die het vuur aansteekt, en dan zie je hoe snel anderen enthousiast worden.”

Ook de timing komt misschien niet altijd uit bij hergebruik, dus de stockage tussenin is een belangrijke parameter. “Voor de toekomst van hergebruik moeten we in de hele keten rekening houden met de nood aan voldoende stockageruimte: of het nu bij een tussenpartij, of bij de eindgebruiker is, er moet gewoon plek zijn,” vult Sofie aan.

Een vonk voor de toekomst

Voor Bart van ROOILIJN is het verhaal vooral hoopgevend: “Wij zien geen problemen, maar wel kansen. Na onze oproep op LinkedIn kwamen er meer dan 60 reacties. Zo kregen we uiteindelijk een concreet aanbod van een afbraakproject in Geel, ook nog eens vlakbij Kamp C.”

De rode auditoriumstoelen werden vervolgens gedemonteerd en naar Westerlo gebracht door aannemer Beneens, die samen met Kamp C en ROOILIJN deel uitmaakt van het bouwteam. Zo tonen alle partners dat circulair bouwen heel haalbaar is wanneer de neuzen in dezelfde richting staan. “Dit voorbeeld toont dat hergebruik kan werken als iedereen mee schakelt. Een architect die zoekt, een opdrachtgever die durft beslissen, een aannemer die de logistiek op zich neemt. En plots heb je een nieuwe stroom van materialen.”

Volgens Bart is dit het startpunt voor iets groters: “Misschien kunnen we in de toekomst een logistieke stroom creëren. Een netwerk tussen afbraakbedrijven, projectleiders en gebouwenbeheerders. Er zijn zoveel materialenstromen die vandaag nog verloren gaan.”

Met de hergebruikte auditoriumstoelen krijgt het gebouw Vonk naast een zitje voor de bezoekers ook een symbolische lading. De renovatie toont dat circulair bouwen niet stopt bij visie, maar begint bij actie. “Dit zijn de verhalen die we onthouden,” besluit Bart. “De kleine momenten van weerstand maken het proces mooi. Daarover vertellen we later met trots: we hebben het gewoon gedaan.”

En dit succesverhaal smaakt naar meer. Kamp C en de andere leden van het bouwteam zijn intussen op zoek naar nieuwe samenwerkingen en leveranciers, onder andere voor glas dat hergebruikt kan worden in onze scheidingswand, of herbruikbare tapijttegels voor de tribune van het auditorium. Wie wil meeschrijven aan het volgende hoofdstuk van dit circulaire verhaal, mag zich melden via email hidden; JavaScript is required.