Zo verlucht je woningen en klaslokalen optimaal

Wist je dat de binnenlucht in huis tot vijf keer meer vervuild is dan de buitenlucht? Je huis en klaslokaal regelmatig verluchten voorkomt vochtproblemen, de opstapeling van schadelijke stoffen en CO2. Volgende tips zorgen voor een gezond binnenklimaat en een betere gezondheid.

Tips om je woning te verluchten

1. Ben je lange tijd met je gezin in huis? Dan is het aangewezen om degelijk te verluchten, bijvoorbeeld door de mechanische ventilatie in een hogere stand te plaatsen of door tijdelijk ramen en deuren open te zetten. Als de ventilatie uitgerust met een CO2-taster, zou die dat voor jou wel moeten regelen.
2. Als je aan een drukke weg woont, verlucht je bij voorkeur buiten de spitsuren en zo ver mogelijk van de straatzijde.
3. Zorg ervoor dat de temperatuur niet onder de 15 °C daalt tijdens het verluchten. In een te koud huis ontstaat condensatie, dit kan voor vochtproblemen zorgen. En dat kan dan weer aanleiding geven tot schimmelvorming.
4. Verlucht ruimtes waar je een lange tijd geweest bent. Bijvoorbeeld je slaapkamer na een nachtje slapen.
5. Douchen, koken of de was doen? Verlucht na deze activiteiten altijd de ruimte want dit zorgt voor extra vocht in de lucht. Tijdens het koken komen er gassen vrij die fijnstof bevatten. Heb je een open keuken? Investeer dan in een goede dampkap. En gebruik die dampkap ook consequent bij het koken. Zo hou je de vochtigheid in je woning onder controle.
6. Koop een CO2-meter. Als die ook de relatieve vochtigheid aangeeft kun je die allebei in het oog houden. In de winter bedraagt de relatieve vochtigheid in onze woningen iets tussen de 30% en 55%. In de zomer kan die oplopen naar 80%. De CO2-concentratie wordt uitgedrukt in PPM. Probeer die onder de 1200 te houden (al worden her en der ook lagere waarden aangeraden, tot 800 PPM).
7. Heeft je woning geen ventilatiesysteem? Dan is het aangewezen om een basisventilatie te creëren door continu te verluchten. Dat kun je door een raam op kier of kiep zetten, zowel ’s nachts als overdag. Een raamstopper verhindert dat het raam open en dicht klapt.
8. Kies voor een rookvrij huis.
9. Stook zo weinig mogelijk met je kachel of haard. Bij verbranding komen allerlei schadelijke stoffen vrij. Bovendien verbruiken die toestellen ook zuurstof uit de binnenlucht.
10. Geurkaarsen? Heerlijk toch! Vermijd wierookstokjes en geurkaarsen.
11. Spuitbussen zijn geen goede keuze. Als je een spuitbus gebruikt, dan vernevel je (chemische) producten in fijne druppeltjes. En die kunnen jij en je gezinsleden vervolgens via de lucht inademen.
12. Laat producten met een gevaarsymbool zo veel mogelijk in de kast staan, ook als je wilt poetsen. Denk aan alternatieven zoals azijn of biologische poetsproducten.
13. Vermijd pesticiden. Want die hebben altijd negatieve gevolgen. Zeker voor het milieu, maar mogelijk ook voor je gezondheid.
14. Heb je een ventilatiesysteem? Volg dan de onderhoudsvoorschriften: reinigen van raamroosters, tijdig vervangen van filters, …

Verschil tussen verluchten en ventileren

Ventileren is niet hetzelfde als verluchten. Ventileren is een gecontroleerde hoeveelheid lucht via een bepaalde route door ruimtes laten stromen, zo is de lucht een stuk gezonder. Verluchten is het intensief verversen van lucht, met grotere, niet gecontroleerde hoeveelheden. Bijvoorbeeld een raam of buitendeur wijd open zetten gedurende een korte tijd.

Ga je zelf aan de slag met een ventilatiesysteem? Lees alle praktische tips in het infofiche over ventilatie van Kamp C. Wil je zelf duurzaam aan de slag in je woning? Surf naar https://www.kampc.be/duurzaam/zelfaandeslag en ontdekt de infofiches met een waaier aan tips en tricks.

Zoek je nog meer verluchtingstips? Bekijk de brochure van Zorg en Gezondheid.

Waarom moet je voldoende verluchten en ventileren in de klas?

• Zorgen voor verse lucht is een efficiënte manier om het besmettingsrisico op een infectieziekte te verkleinen. De luchtstromen voorkomen dat microdruppels zich verspreiden en in de lucht blijven hangen.
• Verse lucht is, ook zonder besmettingsrisico, nodig om de binnenlucht gezond te houden en zo het lescomfort voor leerlingen en personeel optimaal te houden.

Hoe verlucht je en ventileer je lokalen?

Verluchten

• Bij verluchten zet je gedurende een periode ramen en deuren die in contact staan met de buitenlucht wijd open.  Zo creëer je een verse luchtstroom.
• Verlucht je lokalen zo vaak als mogelijk en minstens tijdens de pauzes en tussen de lesuren.

Ventileren

• Bij ventileren ververs je voortdurend de lucht. Ventileer je lokalen dus permanent.  Zo laat je de vervuilde binnenlucht naar buiten stromen en vervang je ze door minder verontreinigde buitenlucht.
• Je kan op verschillende manieren ventileren:
  • Gebruik een mechanisch ventilatiesysteem of -roosters.
  • Zet je ramen open of op kiep/kier (met een raamstopper) als je geen ventilatierooster of mechanisch ventilatiesysteem hebt.

Kan alleen de deur van je lokaal open?

Zorg dan voor verse lucht door een nabije buitendeur of een raam in de gang op een kier te laten staan. Zo creëer je luchtstromen en kan verse lucht van buiten, via de gang, het lokaal in geraken.

Hoe weet je of je lokaal voldoende geventileerd is?

• Een CO2-meting tijdens het gebruik van het lokaal kan helpen om na te gaan of het lokaal voldoende geventileerd is. 
• Lees meer over verse lucht in je klas tijdens corona.

Kan je onvoldoende verluchten en ventileren?

Neem de leerlingen dan regelmatig mee naar buiten voor een activiteit. Laat de ramen en deuren dan open.

Adviezen voor de ventilatiesystemen

Ga na of de systemen goed werken door een controle van de verschillende onderdelen zoals dichtingen, roosters, filters.

Type C ventilatiesystemen: raamroosters en mechanische afvoer

• Laat de roosters openstaan
• Reinig regelmatig de roosters

Type D ventilatiesysteem

• Schakel het systeem niet volledig uit. Anders werkt de ventilatie niet.
• Gebruik verse lucht en zet het recirculatiesysteem af.
• Laat het ventilatiesysteem langer werken: zet het vroeger aan en laat het langer doorwerken of laat het de hele dag aanstaan, ook al is het gebouw niet in gebruik.
• Personeelsleden en leerlingen houden altijd 1,5 meter afstand van het ventilatierooster.
• Verlucht extra door voor en na het gebruik van het lokaal ramen en deuren te openen, zeker bij het betreden van een lokaal dat eerder in gebruik was.

Luchtgroep met warmterecuperatie met warmtewiel

• Controleer eerst de goede werking van de luchtgroep en alle dichtingen, in het bijzonder de dichtingen van het warmtewiel. Bij een lek bestaat het risico dat afgezogen lucht, die besmette microdruppels kan bevatten, terug de lokalen ingeblazen wordt.
• Zolang je niet zeker bent dat de luchtgroep goed functioneert en dat alle dichtingen in orde zijn, schakel je de warmterecuperatie uit. Je moet daarvoor de bypass functie activeren.
• Is het niet duidelijk hoe je de warmterecuperatie kan uitschakelen, contacteer dan de installateur.
• Neem het reinigen van het warmtewiel mee op in het onderhoudsprogramma. Contacteer hiervoor je installateur.

Wat met een mobiele airco-installatie in je school?

Een mobiele airco zorgt niet voor ventilatie of verluchting. Als je ze gebruikt, is het van belang om altijd zowel te verluchten als te ventileren.

Een mobiele airco zuigt warme lucht uit de ruimte. Deze lucht gaat door een warmtewisselaar die de lucht opsplitst. Koude lucht wordt dan de omgevingslucht ingeblazen. De warme lucht wordt naar buiten geleid.

Soms is bij extreme hitte een mobiele airco de enige manier om de temperatuur in de lokalen draaglijk te maken. Als je de mobiele airco verkeerd gebruikt, kunnen besmette microdruppels zich gemakkelijker verspreiden. Neem daarom de volgende maatregelen:

• Blijf voldoende verluchten en ventileren, ook al verbruikt de mobiele airco daardoor meer energie.
• Plaats de mobiele airco zo dat hij de lucht aanzuigt vanuit een zone waar geen of minder personen aanwezig zijn. 
• Richt de airco nooit rechtstreeks op personen.
• Gebruik aangepaste filters (na te vragen bij de producent).
• Schoolpersoneel en leerlingen houden minstens 1,5 meter afstand van de airco-unit.

Wat met ventilatoren?

Een ventilator zorgt voor luchtverplaatsing en voor een verkoelend gevoel. Als je ze toch gebruikt, is het van belang om altijd zowel te verluchten als te ventileren.

Bij een goed werkend ventilatiesysteem heeft het geen zin om een ventilator te gebruiken.

Een ventilator kan zorgen voor toevoer van verse buitenlucht. Als je de ventilator verkeerd gebruikt, kunnen besmette microdruppels zich gemakkelijker verspreiden. Neem daarom de volgende maatregelen:

• Houd ramen en/of deuren open.
• Plaats de ventilator met de achterkant naar het open raam om extra luchttoevoer te creëren. De ventilator kan ook met de achterkant naar de klas gericht worden, zodat (warmere) luchttoevoer vanuit de gang gecreëerd wordt.
• Plaats de ventilator zo dat er geen lucht van de ene op de andere persoon kan blazen. 
• Schoolpersoneel en leerlingen houden minstens 1,5 meter afstand van de ventilator.
• Richt de ventilator nooit rechtstreeks op het gezicht van de leerlingen of van het personeel.

Adviezen voor ventilatiesystemen in sanitaire ruimtes

• Microdruppels met coronavirus kunnen in de lucht geraken als je het toilet doorspoelt. Houd daarom het deksel gesloten als je doorspoelt.
• Mechanische ventilatie
  • Schakel het ventilatiesysteem niet uit.  Laat het 24 op 7 aan.
  • Let er op dat de sanitaire ruimte in onderdruk staat ten opzichte van de andere ruimten. Vermijd daarom open ramen.
• Geen mechanische ventilatie: Controleer of er geen luchtstroom ontstaat naar de gang als je de ramen openzet, zodat de microdruppels zich niet kunnen verspreiden als je doorspoelt.

Ondersteuning en extra informatie

• Je kunt subsidies voor ventilatie-ingrepen aanvragen bij AGION via een verkorte procedure. Vragen over de subsidiemogelijkheden of noden? Mail rf@agion.be. 
• Met het coronabudget kan je CO2-meters aankopen.
• Departement Omgeving:
  • Gebruik de checklist binnenmilieu op school om de actuele situatie van ventileren en verluchten in kaart te brengen. Het resultaat van de checklist is een lijst van aanbevelingen die je kan gebruiken om werk te maken van gezonde binnenlucht op school. 
  • Lees de pocket binnenluchtkwaliteit in schoolgebouwen om te zorgen voor een gezonde binnenluchtkwaliteit in nieuwe scholen of scholen die verbouwplannen hebben. 
  • Informeer je over de filterkeuze en onderhoud ventilatiesystemen in scholen.
  • Gebruik de indoorboxen: Met elektronische meetsensoren kan je de kwaliteit van de binnenlucht beter opvolgen. Ook maatregelen (beleid of advies) om het binnenmilieu te verbeteren kan je met dit soort sensoren snel evalueren. Het departement Omgeving beschikt over een aantal meetboxen die kunnen gebruikt worden om te onderzoeken wat effectieve ventilatiestrategieën kunnen zijn in schoolgebouwen. Bijkomend kunnen de boxen gebruikt worden om onderzoek uit te voeren naar zo energiezuinig ventileren en verluchten in koudere periodes.