27 februari 2019
Uit leegstaande flatgebouwen een nieuwe woonwijk optrekken, voorzien van een gesloten waterkringloop? Het Nederlandse project SUPERLOCAL legt de circulaire lat hoog: “De lessen die we trekken uit dit project kunnen in heel Europa worden toegepast.”
Het SUPERLOCAL-project in de Nederlandse gemeente Kerkrade is uniek in Europa: twee leegstaande hoogbouwflats uit de jaren zestig zullen er binnenkort worden omgevormd tot ongeveer 135 circulaire wooneenheden. Eén flat wordt volledig gesloopt, de andere gaat voor de helft tegen de vlakte en wordt deels gerenoveerd. In het gerenoveerde flatgebouw zullen 110 duurzame appartementen komen. De overige wooneenheden, een 25-tal vrijstaande woningen, worden gerecupereerd uit de gesloopte hoogbouwflat. Een gesloten waterkringloop zal de circulaire woonwijk voorzien van drinkbaar water. Regenwater en gebruikt water worden opgevangen en gezuiverd, afvalwater wordt omgezet in energie of meststoffen.
Ontwerp pas laatste stap
Het project verricht pionierswerk: circulaire woningen bouwen op basis van grondstoffen uit een oud flatgebouw is vandaag nog onontgonnen terrein. Onder meer om te onderzoeken of die aanpak haalbaar is, werd op de site eerst een expogebouw opgetrokken.
“Dat gebouw hebben we in februari vorig jaar afgewerkt”, zegt projectleider Martijn Segers (foto). “Omdat het voor 95 procent bestaat uit materialen afkomstig uit de sloop van een flat, verliep het bouwproces anders dan bij een normaal gebouw.” Zo vormde het ontwerp van het gebouw niet de eerste, maar de laatste schakel in het proces: “Eerst gingen de sloper en de aannemer aan de slag. Zij onderzochten welke materialen we uit de flat konden halen en bepaalden zo de richting die de architect uit kon met zijn ontwerp.”
Het circulaire bouwproces bleek erg materiaalafhankelijk: “Er dook veel asbest op in de oude flat, dat we uiteraard niet konden hergebruiken. Ook de logistiek was niet altijd optimaal: de stalen liggers die we nodig hadden voor de basis van het expogebouw konden we bijvoorbeeld pas op het einde uit de flat halen.”
Spectaculair zicht
Die ervaringen zullen Segers en zijn collega’s meenemen in de tweede fase van het project: de bouw van drie circulaire testwoningen. Segers: “Die drie woningen gaan nog een stapje verder, ze moeten immers echt bewoonbaar zijn. We gaan ze voor minstens 90 procent optrekken uit onderdelen die vrijkomen bij de sloop van een van de flats. Voor de overige 10 procent gebruiken we alleen biobased materialen.”
De bouw van de proefwoningen is gepland in april van dit jaar. Tijdens de werken worden verschillende technieken uitgeprobeerd om de gesloopte flat een tweede leven te geven. “We testen vier tot vijf recyclagemethoden per woning”, vertelt Segers. “Op de werf zal dat er vrij spectaculair uitzien. We gaan hele appartementen in één keer uit de flat zagen, die we dan met een hijskraan van 500 ton op een trailer zetten.”
Oplevering in 2020
De onderdelen uit de flat zullen niet alleen worden ingezet in de testwoningen, maar ook in de andere wooneenheden van de circulaire wijk. De bouw van die woningen start wellicht later dit jaar. In de zomer van 2020 wordt het hele project opgeleverd. “Dat is ongeveer acht jaar na de start van SUPERLOCAL”, weet Segers. “Een langere doorlooptijd dan bij een klassiek bouwproject, maar dat komt voor een deel omdat we eerst twee testfases inbouwen.”
Die aanpak raadt hij iedereen aan: “Omdat circulair bouwen nog vrij nieuw is, hebben zulke testfases zeker een meerwaarde. De lessen die we trekken uit dit project kunnen trouwens overal worden toegepast. Vlaamse bouwondernemingen met interesse in circulariteit mogen altijd langskomen in Kerkrade om inspiratie op te doen.”
