21 juni 2018
Bamboe is niet alleen het favoriete voedsel van panda’s, maar ook een verrassend veelzijdig bouwmateriaal: robuust, duurzaam en bijna onbeperkt beschikbaar. Toch is bouwen met bamboe vandaag eerder uitzondering dan regel. Komt daar binnenkort verandering in?
Vandaag werkt de bouwsector vooral met materialen als staal, beton en aluminium gebruikt, waarvan de grondstoffen eindig zijn. Gelukkig lonkt er een duurzaam alternatief: bamboe. Deze exotische plant telt meer dan duizend soorten. Een drietal daarvan blijken uitermate geschikt als basis voor bouwmateriaal.
Bamboe wordt vandaag al gebruikt om interieurs op te fleuren, bijvoorbeeld in parketvloeren. De Nederlandse ingenieur Pablo van der Lugt stelt in zijn boek Booming Bamboo dat de ronde, holle stammen ook perfect tot solide, hoogwaardige bouwpanelen om te vormen zijn.
Een meter per dag
Dat bouwpioniers als Pablo van der Lugt zo enthousiast zijn over bamboe is geen toeval. De natuurlijke grondstof biedt verschillende voordelen. Zo is bamboe tegelijk flexibel en sterk, met een treksterkte van 216 N/mm² (de maximale mechanische spanning die een materiaal bereikt als het plastisch vervormd wordt). Ter vergelijking: staal heeft een treksterkte van 420 N/mm², hout van 30 N/mm². Daarnaast is bamboe bijzonder vorm- en watervast, waardoor het probleemloos in de badkamer en buiten gebruikt kan worden.
Een van de bekendste kenmerken van bamboe is natuurlijk het onwaarschijnlijk snelle groeitempo. Bamboe kan tot een meter per dag groeien. Bovendien zijn de stengels al na vier jaar klaar om geoogst te worden. Dat is veel sneller dan dennenbomen, die dertig jaar nodig hebben, en eik, dat er maar liefst tachtig jaar over doet.
Minder CO2-uitstoot
Het grootste voordeel van bamboe is dat het een duurzame, hernieuwbare bouwgrondstof is. Net omdat het zo snel groeit, is het in staat om tot vier keer meer CO2 op te nemen dan hout: tot maar liefst 17 ton per hectare per jaar. De ecologische voetafdruk voor bouwmateriaal van bamboe ligt daardoor op -0,5 ton CO2 per ton bouwmateriaal (inclusief productie en transport). Daarmee scoort bamboe veel beter dan staal (+2 ton CO2/ton bouwmateriaal) en duurzaam gekapte harde houtsoorten (-10 kilogram CO2/ton bouwmateriaal).
Bamboe kan dus bijdragen aan een duurzame wereld. De bouwsector is vandaag een van de belangrijkste milieuvervuilers ter wereld, door de grote hoeveelheden CO2-uitstoot die bij het productie- en transportproces vrijkomen. Door massaal bamboe aan te planten, die de CO2 opnieuw opneemt, zou de bouwsector net een actieve bestrijder van het broeikaseffect kunnen worden.
Imagoprobleem
Rest de prangende vraag waarom bamboe vandaag nog niet is doorgebroken in de bouwsector. Ten eerste is de technische knowhow rond de grondstof lange tijd beperkt geweest. Dat is voor een groot deel te wijten aan het imagoprobleem waarmee bamboe kampt. De grassoort wordt immers geassocieerd met de bouw van armoedige huisjes in tropische regio’s. Niet voor niets wordt bamboe nog steeds the poor man’s timber genoemd. Architecten en ingenieurs in opleiding houden zich dus liever bezig met de studie van staal en beton, dat als veel prestigieuzer wordt beschouwd.
Op grote schaal?
Gelukkig lijkt de bouwsector stilaan rijp voor een mentaliteitswijziging. Zo ontwierpen sterarchitecten zoals de Colombiaan Simon Vélez en de Duitser Jörg Stamm al musea, restaurants en kathedralen volledig opgetrokken uit bamboe.
Volgens Pablo van der Lugt is het nu tijd voor de bouwsector om de volgende stap te nemen: hoogwaardige bouwpanelen van bamboe op grote schaal gebruiken, als basis voor constructies als carports en pergola’s. Op termijn zouden zelfs volledige woningen een optie worden. Al zullen daarvoor eerst nog enkele pioniers het goede voorbeeld moeten geven.