14 november 2018
“Richt bedrijventerreinen zo in dat bedrijven elkaars reststromen kunnen gebruiken”, stelt Peter-Paul van den Berg, directeur van Kamp C. Het afval van bedrijf A wordt dan de grondstof van bedrijf B. “Met circulaire gebiedsontwikkeling verminderen bedrijven hun transportbewegingen aanzienlijk en dat levert hen een fikse besparing op.”
Circulair bouwen wint langzaam maar zeker aan bekendheid en steeds meer architecten en projectontwikkelaars zetten de eerste stappen in die richting. Ze focussen in de eerste plaats op het end-of-life-aspect – wat gebeurt er met een gebouw dat gesloopt moet worden? Of ze houden zich vooral bezig met de materialen: de herbruikbaarheid ervan, cradle-to-cradle en het sluiten van de kringlopen. Maar om echt van circulair bouwen te kunnen spreken, moet je rekening houden met alle zeven pijlers van circulair bouwen. Een daarvan is circulaire gebiedsontwikkeling.
Bedrijven matchen
Peter-Paul van den Berg, directeur Kamp C: “Onder circulaire gebiedsontwikkeling verstaan we het matchen en groeperen van bedrijven zodat de materiaalketen gesloten wordt. Bijvoorbeeld: de afvalstroom van het ene bedrijf is een grondstof voor zijn buur, of de restwarmte van de ene is de energiebron van de andere.”
Veel transport
Het gemiddelde bedrijventerrein telt ofwel bedrijven die helemaal niets met elkaar gemeen hebben ofwel bedrijven die allemaal focussen op één toepassing. Bijvoorbeeld allemaal logistieke bedrijven samen, of allemaal houtverwerkingsbedrijven op één site. De bedrijven op zo’n ‘monocultuurterrein’ hebben bijna allemaal dezelfde functie en dus ook vaak dezelfde invoer- en uitvoerstromen. Die lopen parallel aan elkaar en zijn niet op elkaar aangesloten. Dat betekent dat alle grondstoffen van buiten het terrein moeten komen en dat alle reststromen afgevoerd moeten worden. Dat levert veel transportbewegingen op en een hoog energieverbruik.
Van afval naar grondstof
Circulaire gebiedsontwikkeling gooit de inrichting van bedrijventerreinen over een andere boeg. Het uitgangspunt: hoe kan een bedrijventerrein of wijk de circulaire economie ondersteunen en het aantal transportbewegingen en het energieverbruik terugdringen? Hoe kan binnen het bedrijventerrein de materiaalketen zoveel mogelijk gesloten worden? Peter-Paul van den Berg: “Concreet vertrek je als projectontwikkelaar vanuit een grote speler en breng je in kaart welke grondstoffen dat bedrijf nodig heeft en welke afvalstromen het produceert. Vervolgens ga je op zoek naar een match: welke bedrijven produceren die grondstoffen als afval? En: welke bedrijven kunnen de afvalstromen nuttig gebruiken als energiebron of productiemateriaal?”
Besparing
Die aanpak sluit aan bij de cradle to cradle-gedachte: het afval van de een is een grondstof voor de ander. Peter-Paul van den Berg: “Stel, je hebt op het terrein een leasemaatschappij voor auto’s. Een logische match zijn dan dealers van nieuwe auto’s, want die leveren aan de leasemaatschappij. Een andere interessante buur is een bedrijf dat handelt in tweedehandsauto’s. Zij nemen de auto’s over die aan het einde van hun contract zijn bij de leasemaatschappij – het ‘afval’ van de leasemaatschappij – en verhuren of verkopen die. Op die manier bespaar je aanzienlijk op het aantal transportbewegingen, wat de betrokken bedrijven een fikse besparing oplevert.”
Wat heeft een bedrijf nodig?
“Of neem een organisatie die clouddiensten levert en daarvoor een enorme hoeveelheid servers heeft staan die veel warmte produceren. Vaak wordt die restwarmte gewoon geloosd. Een betere optie is om ze te gebruiken om een kantoor te verwarmen. Dat leidt tot energiebesparing. En zo kun je een hele reeks voorbeelden bedenken. De crux is dat je op een andere manier naar bedrijven kijkt. Niet wat ze doen staat centraal, zoals gebruikelijk is, maar wat ze nodig hebben als invoerstroom en wat ze als uitvoerstroom produceren.”
Schiphol Trade Park Valley
Circulaire gebiedsontwikkeling moet vandaag nog grotendeels worden uitgevonden. Maar in Nederland worden de eerste stappen gezet met het Schiphol Trade Park Valley. Dat moet het eerste circulaire bedrijventerrein ter wereld worden. “Steeds meer bedrijven zien kansen in de circulaire economie en beseffen dat we die kant uit moeten”, zegt Dick van der Harst, directeur van Schiphol Trade Park (STP), in het bedrijfsmagazine Circular Times. “We richten het gebied zo duurzaam mogelijk in met wegen, groen en water en trekken circulaire, innovatieve en experimentele bedrijven aan.”