Circulaire materialen sluiten de kringloop in de bouw

17 januari 2019 door Peter-Paul van den Berg

Blog.jpg

Kamp C wil de transitie naar circulair bouwen faciliteren door de bouwsector vertrouwd te maken met alle aspecten ervan. In onze vorige blog introduceerden we de zeven pijlers van circulair bouwen. Dit artikel gaat dieper in op de eerste pijler: het gebruik van circulaire materialen.

Circulaire materialen zijn technische of bio-based materialen die zo lang en hoogwaardig mogelijk in de economische kringloop blijven. Dat betekent dat ze niet worden weggegooid na de ontmanteling van een gebouw, maar ofwel op een efficiënte manier worden hergebruikt in een volgend bouwproject, ofwel hoogwaardig gerecycleerd worden tot zuivere grondstoffen.

Technische materialen

Technische materialen die veel worden ingezet in de bouw zijn beton, baksteen, diverse metalen, glas en kunststof. Om ze langer in de cirkel te houden, is het cruciaal dat ze zuiver blijven. De materialen mogen dus niet bewerkt worden met verf of beits of aan elkaar bevestigd worden met cement, lijm of pur.

Gebeurt dat wel, dan is het achteraf moeilijker en duurder om ze een nieuw leven te geven in een ander gebouw of ze te recycleren. Bewerkte technische materialen komen dan ook meestal op de afvalberg terecht.

Bio-based materialen

Biologische of bio-based materialen gebruiken heeft twee voordelen. Ten eerste zijn ze ‘nagroeibaar’: de voorraad aan grondstoffen kan steeds opnieuw worden aangevuld door nieuwe bomen en gewassen aan te planten. Het tweede voordeel is dat we de materialen kunnen teruggeven aan de natuur, die ze op natuurlijke wijze afbreekt. Uiteraard kan dat alleen als de materialen zuiver blijven en niet chemisch zijn bewerkt met bijvoorbeeld beits.

Hout is veruit het bekendste bio-basedmateriaal, maar ook bamboe, riet en stro worden al duizenden jaren gebruikt in de bouw. Dankzij technologische ontwikkelingen steken naast die klassieke grondstoffen bovendien heel wat nieuwe bio-based materials hun neus aan het venster.

Vaste maten en droge verbindingen

Om materialen efficiënt te kunnen hergebruiken, moet er gewerkt worden met vaste maten en droge verbindingen. Door vaste maten te gebruiken zijn materialen eenvoudig te vervangen als de kwaliteit afneemt, en kunnen ze opnieuw worden ingezet in een ander gebouw. Droge verbindingen laten dan weer toe om componenten en materialen te demonteren. Voorbeelden zijn een kliksysteem, het gebruik van schroeven en pen-en-gatverbindingen.

Beide principes zijn vergelijkbaar met het concept van legoblokjes. Dankzij het beperkte aantal maten en de droge klikverbindingen kan je die blokjes oneindig hergebruiken voor telkens nieuwe bouwwerken. Het is dat concept dat Kamp C wil promoten in de echte bouwwereld.

Tijdelijke opslagplaats

Om bouwmaterialen in de kringloop te houden, moet je weten waar ze zich bevinden in het gebouw en hoe je ze eruit kunt halen. Dat vergt een andere kijk op gebouwen, volgens het concept van Buildings As Material Banks (BAMB): een gebouw wordt beschouwd als een tijdelijke opslagplaats van materialen, die na verloop van tijd worden overgebracht naar een andere opslagplaats: een nieuw gebouw.

Door dit soort gebouwen te koppelen aan digitale tools, zoals materiaalpaspoorten en BIM-modellen, kan de info over waar en hoe de materialen eruit te halen beter bewaard en makkelijker gedeeld worden.

Woonkamer demonteren

Benieuwd hoe dat principe werkt in de praktijk? Kom dan langs op de BAMB-expo in het infocentrum van Kamp C. Nog tot en met 14 februari stellen we in Westerlo de Reversible Experience Modules (REMs) van EPEA tentoon: meer dan zeventig gebouwonderdelen die tijdelijk worden opgetrokken uit herbruikbare producten en materialen.

De expo maakt BAMB tastbaar. Je kan zelf aan de slag met de modules, bijvoorbeeld door een woonkamer, een gang of een heel gebouw volledig te demonteren en daarna opnieuw op te bouwen. Met je smartphone scan je de QR-code op elk onderdeel van de module. Het materiaalpaspoort dat verschijnt, vertelt je uit welke materialen het onderdeel bestaat en hoe je het kan hergebruiken.

Labels:

  • Kamp C bereikt de kaap van 3000 bezoekers voor The Exploded View Beyond Building tijdens succesvol slotcongres

    De tijdelijke tentoonstelling The Exploded View Beyond Building sluit haar deuren op Kamp C. Om het demonteerbare huis uit te wuiven, nodigde Kamp C de bouw- en landbouwsector en lokale besturen uit voor het slotcongres ‘Van oogst naar woonst’. Tijdens het congres konden ze zich laten inspireren door verschillende workshops en keynotesprekers.

    Lees meer
  • Kamp C motiveert samenwerken met maatwerkbedrijven voor de toekomst van de bouw

    In het kader van de klimaatdoelstellingen staat de bouwwereld vandaag voor de gigantische uitdaging om haar verbruik en uitstoot terug te dringen. Om hierin te slagen, zullen biogebaseerde materialen en circulair bouwen steeds meer aan belang winnen. Er zijn echter veel niet-automatiseerbare handelingen - en dus veel werkkrachten - nodig om het hergebruik van materialen mogelijk te maken. Hier kunnen maatwerkbedrijven een sterke rol opnemen, want zij blinken uit in repetitief, niet-automatiseerbaar werk. Kamp C wil deze mogelijke samenwerkingen in de bouwsector stimuleren en bracht daarvoor een nieuwe brochure uit vol tips en voorbeelden.

    Lees meer
  • The Exploded View: een revolutionaire samenwerking tussen bouw en landbouw

    In de landbouw bestaan er al heel wat biobased materialen, maar ze worden nog niet allemaal gebruikt op bouwwerven. Wist je bijvoorbeeld al dat je met grasvezel kunt isoleren? Of dat je keukenkastjes kan maken van paprikastelen? Stof tot nadenken dus voor landbouwers en bouwprofessionals over hoe ze de handen in elkaar kunnen slaan voor het huis van de toekomst.

    Lees meer
  • Kamp C blikt terug op projecten

    Kamp C werkte mee aan heel wat projecten. We blikken terug op de belangrijkste verwezenlijkingen uit 2022.

    Lees meer
  • Evolutie naar het circulair economisch model volgens Chris Van de Voorde van JUUNOO

    Sofie Torfs van Kamp C sprak met Chris Van de Voorde, zaakvoerder van JUUNOO over zijn visie op het circulair economisch model. In ’t Centrum werden circulaire wanden gebruikt van JUUNOO.

    Lees meer
  • Het verhaal achter de circulaire wanden in ’t Centrum: JUUNOO

    Het kantoorgebouw ’t Centrum is zo goed als 100 procent circulair, ook de wanden. Voor de wanden deed de aannemer een beroep op JUUNOO. De circulaire filosofie zit in het DNA van het bedrijf. Zaakvoerder Chris Van de Voorde geeft meer inzichten in een interview.

    Lees meer
  • Voortaan één digitaal woon- en energieloket voor alle inwoners van de Kempen

    Alle Kempense steden en gemeenten bundelen hun informatie en hun ondersteuningsaanbod over wonen, energie en duurzaam bouwen of verbouwen voortaan op één overzichtelijke website: www.duurzaamwonen.be. Het digitale loket is een initiatief van Kamp C (het provinciaal centrum voor duurzaamheid en innovatie in de bouw), IOK (de intercommunale ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen), RiT (regio in transitie) en de Kempense energiehuizen. Het online platform biedt de gebruikers niet alleen objectieve informatie op maat van iedere stad of gemeente, ze kunnen online ook vragen stellen die door de medewerkers worden beantwoord. Het initiatief is in Vlaanderen enig in zijn soort.

    Lees meer
  • Lierse houtbouwer zal Exploded View opbouwen op Kamp C

    Vanaf maart wordt The Exploded View Beyond Building opgebouwd op Kamp C. SIDATI, een houtbouwer uit Lier, heeft de demowoning uit biobased materialen mee gedemonteerd in Almere en zal het gebouw weer opbouwen op Kamp C in 2023. Ze werken voor de eerste keer mee aan een project dat honderd procent circulair is. We spraken met zaakvoerder Claire Dewispelaere en David Siebens.

    Lees meer
  • Sarah kijkt uit naar de komst van The Exploded View Beyond Building op Kamp C

    Binnenkort verhuist de tentoonstelling The Exploded View Beyond Building van Floriade Expo in Almere naar Kamp C. Sarah Verbeeck, projectverantwoordelijke, licht toe.

    Lees meer
  • Bouwen aan een digitale toekomst

    Kamp C volgt als centrum voor duurzaam bouwen en innovatie in de bouw de trends in de bouwsector nauwgezet op. Dat de sector voor heel wat evoluties en uitdagingen staat, is voor iedereen duidelijk. Innovatie dringt zich op bij alle bedrijven in de bouw, zowel bij kleine als grote ondernemers. Niki Cauberg is hoofdadviseur van de afdeling Digital Construction van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en deelt graag met ons zijn inzichten over één van deze tendensen; de digitale en industriële evolutie die de bouwsector op dit moment doormaakt.

    Lees meer
Sluiten