17 januari 2019
Kamp C wil de transitie naar circulair bouwen faciliteren door de bouwsector vertrouwd te maken met alle aspecten ervan. In onze vorige blog introduceerden we de zeven pijlers van circulair bouwen. Dit artikel gaat dieper in op de eerste pijler: het gebruik van circulaire materialen.
Circulaire materialen zijn technische of bio-based materialen die zo lang en hoogwaardig mogelijk in de economische kringloop blijven. Dat betekent dat ze niet worden weggegooid na de ontmanteling van een gebouw, maar ofwel op een efficiënte manier worden hergebruikt in een volgend bouwproject, ofwel hoogwaardig gerecycleerd worden tot zuivere grondstoffen.
Technische materialen
Technische materialen die veel worden ingezet in de bouw zijn beton, baksteen, diverse metalen, glas en kunststof. Om ze langer in de cirkel te houden, is het cruciaal dat ze zuiver blijven. De materialen mogen dus niet bewerkt worden met verf of beits of aan elkaar bevestigd worden met cement, lijm of pur.
Gebeurt dat wel, dan is het achteraf moeilijker en duurder om ze een nieuw leven te geven in een ander gebouw of ze te recycleren. Bewerkte technische materialen komen dan ook meestal op de afvalberg terecht.
Bio-based materialen
Biologische of bio-based materialen gebruiken heeft twee voordelen. Ten eerste zijn ze ‘nagroeibaar’: de voorraad aan grondstoffen kan steeds opnieuw worden aangevuld door nieuwe bomen en gewassen aan te planten. Het tweede voordeel is dat we de materialen kunnen teruggeven aan de natuur, die ze op natuurlijke wijze afbreekt. Uiteraard kan dat alleen als de materialen zuiver blijven en niet chemisch zijn bewerkt met bijvoorbeeld beits.
Hout is veruit het bekendste bio-basedmateriaal, maar ook bamboe, riet en stro worden al duizenden jaren gebruikt in de bouw. Dankzij technologische ontwikkelingen steken naast die klassieke grondstoffen bovendien heel wat nieuwe bio-based materials hun neus aan het venster.
Vaste maten en droge verbindingen
Om materialen efficiënt te kunnen hergebruiken, moet er gewerkt worden met vaste maten en droge verbindingen. Door vaste maten te gebruiken zijn materialen eenvoudig te vervangen als de kwaliteit afneemt, en kunnen ze opnieuw worden ingezet in een ander gebouw. Droge verbindingen laten dan weer toe om componenten en materialen te demonteren. Voorbeelden zijn een kliksysteem, het gebruik van schroeven en pen-en-gatverbindingen.
Beide principes zijn vergelijkbaar met het concept van legoblokjes. Dankzij het beperkte aantal maten en de droge klikverbindingen kan je die blokjes oneindig hergebruiken voor telkens nieuwe bouwwerken. Het is dat concept dat Kamp C wil promoten in de echte bouwwereld.
Tijdelijke opslagplaats
Om bouwmaterialen in de kringloop te houden, moet je weten waar ze zich bevinden in het gebouw en hoe je ze eruit kunt halen. Dat vergt een andere kijk op gebouwen, volgens het concept van Buildings As Material Banks (BAMB): een gebouw wordt beschouwd als een tijdelijke opslagplaats van materialen, die na verloop van tijd worden overgebracht naar een andere opslagplaats: een nieuw gebouw.
Door dit soort gebouwen te koppelen aan digitale tools, zoals materiaalpaspoorten en BIM-modellen, kan de info over waar en hoe de materialen eruit te halen beter bewaard en makkelijker gedeeld worden.
Woonkamer demonteren
Benieuwd hoe dat principe werkt in de praktijk? Kom dan langs op de BAMB-expo in het infocentrum van Kamp C. Nog tot en met 14 februari stellen we in Westerlo de Reversible Experience Modules (REMs) van EPEA tentoon: meer dan zeventig gebouwonderdelen die tijdelijk worden opgetrokken uit herbruikbare producten en materialen.
De expo maakt BAMB tastbaar. Je kan zelf aan de slag met de modules, bijvoorbeeld door een woonkamer, een gang of een heel gebouw volledig te demonteren en daarna opnieuw op te bouwen. Met je smartphone scan je de QR-code op elk onderdeel van de module. Het materiaalpaspoort dat verschijnt, vertelt je uit welke materialen het onderdeel bestaat en hoe je het kan hergebruiken.