Circulaire businessmodellen: geplande veroudering in het lineaire model

25 april 2019 door Peter-Paul van den Berg

blog lamp.jpg

In onze vorige blog hebben we het hoofdstuk over circulair aanbesteden afgerond. In de komende edities komen enkele circulaire businessmodellen aan bod. We beginnen met het leveren van producten als een dienst. Om dat innovatieve model te kaderen, bespreken we eerst een fundamentele constructiefout in het traditionele, lineaire businessmodel: de geplande veroudering.

De zeven pijlers van circulair bouwen steunen zelf op de algemene principes van de circulaire economie. In essentie gaat het erom producten, componenten en materialen zo lang en zo hoogwaardig mogelijk in de kringloop te houden. Om dat mogelijk te maken zijn er aangepaste businessmodellen nodig die het voor bedrijven economisch aantrekkelijk maken om circulair te werken. Als dat niet het geval is, zoals in een lineair businessmodel, krijg je een fenomeen als geplande veroudering.

Het verkoopmodel

In de lineaire economie moet een producent zo veel mogelijk nieuwe producten verkopen. De verkoop is dan de belangrijkste bron van inkomsten. Als die verkoop vertraagt, dalen ook de inkomsten. Stel dat je een wasmachine kan kopen die niet verslijt of niet stukgaat. Dan raakt de markt na enige tijd helemaal verzadigd: iedereen heeft immers een wasmachine die nooit vervangen wordt. Er worden amper nog nieuwe machines verkocht en de producent gaat failliet.

De producent moet dus een manier vinden om de verkoop van zijn producten aan de gang te houden. Dat kan ten eerste door de producten steeds te vernieuwen. De smartphone-industrie is daar een goed voorbeeld van. Grote producenten als Apple en Samsung brengen elk jaar nieuwe modellen uit die iets geavanceerder zijn dan de vorige versies. Hun doel? Net voldoende innoveren om de consument te verleiden zijn ‘oude’ toestel te vervangen door een nieuw model.

Geplande veroudering

Producenten proberen de levensduur van producten ook te beperken. Door die geplande veroudering wordt de consument tegelijk verleid én gedwongen om een nieuw model te kopen. Een producent kan dat op verschillende manieren voor elkaar krijgen. Zo is het bijna onmogelijk om een smartphone te repareren. In principe kan je een gebarsten beeldscherm laten vervangen, maar in de praktijk kost dat zo veel en duurt die ingreep zo lang, dat je meestal een nieuw toestel koopt.

Daarnaast merk je al snel dat het toestel steeds trager werkt. Na verloop van tijd kan het amper nog mee met de nieuwere versies van courante applicaties. Uiteindelijk biedt de producent geen software-updates meer aan die het model nog verder ondersteunen.

Die bewuste tactiek van geplande veroudering stimuleert verspilling. In een lineaire economie draait het uit op take, make and dispose. Voor elk nieuw apparaat worden nieuwe grondstoffen en componenten gebruikt. De opzettelijk verouderde modellen belanden ondertussen op de afvalberg. Zo hebben wij met z’n allen de wegwerpmaatschappij in het leven geroepen.

De eeuwige gloeilamp

Geplande veroudering begon niet bij de smartphone maar bestaat al veel langer. Een berucht voorbeeld is de gloeilamp. In een brandweerkazerne in Livermore, Californië, brandt al sinds 1901 een gloeilamp. Onafgebroken, al 118 jaar. De gloeiende eeuwelinge heeft zelfs haar eigen website.

Maar een lamp die één keer per honderd jaar vervangen wordt, dat is niet bepaald een groeimarkt. Dat dachten gloeilampproducenten Philips, Osram en General Electric ook. Op 23 december 1924 spraken ze daarom met elkaar af dat een gloeilamp maar een levensduur mocht hebben van hooguit duizend uur. Zo ontstond het begin 1925 het Phoebus Cartel dat moest toezien op de toepassing van die afspraak. Er werd een lijst opgesteld met boetes per uur dat een lamp langer brandde in tests. Gloeilampen gingen sindsdien nog maximaal duizend uur mee. Voor de producenten waren het gouden jaren. Het kartel stopte in 1939, bij het uitbreken van WO II.

Circulaire businessmodellen roepen die geplande veroudering een halt toe en zetten in op geplande verduurzaming. In onze volgende blog bekijken we hoe ‘het product als een dienst’ op een radicaal andere manier omgaat met de markt.

Labels:

  • Kamp C bereikt de kaap van 3000 bezoekers voor The Exploded View Beyond Building tijdens succesvol slotcongres

    De tijdelijke tentoonstelling The Exploded View Beyond Building sluit haar deuren op Kamp C. Om het demonteerbare huis uit te wuiven, nodigde Kamp C de bouw- en landbouwsector en lokale besturen uit voor het slotcongres ‘Van oogst naar woonst’. Tijdens het congres konden ze zich laten inspireren door verschillende workshops en keynotesprekers.

    Lees meer
  • Kamp C motiveert samenwerken met maatwerkbedrijven voor de toekomst van de bouw

    In het kader van de klimaatdoelstellingen staat de bouwwereld vandaag voor de gigantische uitdaging om haar verbruik en uitstoot terug te dringen. Om hierin te slagen, zullen biogebaseerde materialen en circulair bouwen steeds meer aan belang winnen. Er zijn echter veel niet-automatiseerbare handelingen - en dus veel werkkrachten - nodig om het hergebruik van materialen mogelijk te maken. Hier kunnen maatwerkbedrijven een sterke rol opnemen, want zij blinken uit in repetitief, niet-automatiseerbaar werk. Kamp C wil deze mogelijke samenwerkingen in de bouwsector stimuleren en bracht daarvoor een nieuwe brochure uit vol tips en voorbeelden.

    Lees meer
  • The Exploded View: een revolutionaire samenwerking tussen bouw en landbouw

    In de landbouw bestaan er al heel wat biobased materialen, maar ze worden nog niet allemaal gebruikt op bouwwerven. Wist je bijvoorbeeld al dat je met grasvezel kunt isoleren? Of dat je keukenkastjes kan maken van paprikastelen? Stof tot nadenken dus voor landbouwers en bouwprofessionals over hoe ze de handen in elkaar kunnen slaan voor het huis van de toekomst.

    Lees meer
  • Kamp C blikt terug op projecten

    Kamp C werkte mee aan heel wat projecten. We blikken terug op de belangrijkste verwezenlijkingen uit 2022.

    Lees meer
  • Evolutie naar het circulair economisch model volgens Chris Van de Voorde van JUUNOO

    Sofie Torfs van Kamp C sprak met Chris Van de Voorde, zaakvoerder van JUUNOO over zijn visie op het circulair economisch model. In ’t Centrum werden circulaire wanden gebruikt van JUUNOO.

    Lees meer
  • Het verhaal achter de circulaire wanden in ’t Centrum: JUUNOO

    Het kantoorgebouw ’t Centrum is zo goed als 100 procent circulair, ook de wanden. Voor de wanden deed de aannemer een beroep op JUUNOO. De circulaire filosofie zit in het DNA van het bedrijf. Zaakvoerder Chris Van de Voorde geeft meer inzichten in een interview.

    Lees meer
  • Voortaan één digitaal woon- en energieloket voor alle inwoners van de Kempen

    Alle Kempense steden en gemeenten bundelen hun informatie en hun ondersteuningsaanbod over wonen, energie en duurzaam bouwen of verbouwen voortaan op één overzichtelijke website: www.duurzaamwonen.be. Het digitale loket is een initiatief van Kamp C (het provinciaal centrum voor duurzaamheid en innovatie in de bouw), IOK (de intercommunale ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen), RiT (regio in transitie) en de Kempense energiehuizen. Het online platform biedt de gebruikers niet alleen objectieve informatie op maat van iedere stad of gemeente, ze kunnen online ook vragen stellen die door de medewerkers worden beantwoord. Het initiatief is in Vlaanderen enig in zijn soort.

    Lees meer
  • Lierse houtbouwer zal Exploded View opbouwen op Kamp C

    Vanaf maart wordt The Exploded View Beyond Building opgebouwd op Kamp C. SIDATI, een houtbouwer uit Lier, heeft de demowoning uit biobased materialen mee gedemonteerd in Almere en zal het gebouw weer opbouwen op Kamp C in 2023. Ze werken voor de eerste keer mee aan een project dat honderd procent circulair is. We spraken met zaakvoerder Claire Dewispelaere en David Siebens.

    Lees meer
  • Sarah kijkt uit naar de komst van The Exploded View Beyond Building op Kamp C

    Binnenkort verhuist de tentoonstelling The Exploded View Beyond Building van Floriade Expo in Almere naar Kamp C. Sarah Verbeeck, projectverantwoordelijke, licht toe.

    Lees meer
  • Bouwen aan een digitale toekomst

    Kamp C volgt als centrum voor duurzaam bouwen en innovatie in de bouw de trends in de bouwsector nauwgezet op. Dat de sector voor heel wat evoluties en uitdagingen staat, is voor iedereen duidelijk. Innovatie dringt zich op bij alle bedrijven in de bouw, zowel bij kleine als grote ondernemers. Niki Cauberg is hoofdadviseur van de afdeling Digital Construction van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en deelt graag met ons zijn inzichten over één van deze tendensen; de digitale en industriële evolutie die de bouwsector op dit moment doormaakt.

    Lees meer
Sluiten