7 augustus 2020
Foto: deelauto's uit Duitsland - copyright Self Drive Vehicle Hire
Onze planeet is uitgeput, vervuild en verarmd. Dat komt vooral door onze verkeerde mindset van eeuwige groei – het moet altijd meer dan de vorige keer – en ons verspillende gedrag van take, make and dispose: we nemen grondstoffen, maken daar spullen van en gooien die na enige tijd weg. Willen we dit niet totaal uit de hand laten lopen, dan moet het roer radicaal om. En dat is gelukkig het proces dat overal gaande is. Dat gaat deels bewust en deels onbewust. Het begint allemaal met een geleidelijke verandering in ons denken.
Van bezit naar gebruik
Het lijkt of mensen en met name de nieuwe generatie het zat zijn om alleen maar materialistisch bezig te zijn. Vroeger haalde je op je achttiende een rijbewijs en zodra je het geld had, kocht je een auto. Die vanzelfsprekendheid is er niet meer bij de millennials, de jongvolwassenen. Maar ook bij de oudere generatie zie ik een overgang van bezit naar gebruik en ervaring. Mensen hoeven niet meer allemaal een hogedrukspuit te bezitten die ze maar een paar uur per jaar gebruiken. Het lenen van en aan de buren van spullen zie je steeds meer opkomen. Het is de opkomst van de deeleconomie, waarin mensen steeds minder moeite hebben om hun bezit met anderen te delen. Je ziet het overal: het delen van gereedschap, het delen van auto’s en zelfs het tijdelijk delen van je huis of kamers in je huis. Een platform als Airbnb is enorm succesvol. Inmiddels bieden miljoenen particulieren hun huis, appartement of kamers aan om er tijdelijk te kunnen verblijven tegen een aardige vergoeding. Je ziet dat zulke platformen aan de ene kant het delen op grote schaal mogelijk maken, maar ook dat die platformen mensen ertoe aanzetten om zelf meer te gaan delen. Ze werken dus versterkend in de omslag van bezit naar gebruik en ervaren. Tegelijkertijd is het enorm bedreigend voor de bestaande sectoren en die reageren furieus. Kijk maar eens hoe de klassieke taxibranche zich verzet tegen een platform als Uber. Maar die strijd gaan ze verliezen: het oude gaat voorbij en het nieuwe komt op.
De deeleconomie is goed voor de duurzaamheid. Als je effectiever gebruikmaakt van bestaande producten en apparaten door het gebruik daarvan met anderen te delen, heb je uiteindelijk veel minder van die producten en apparaten nodig.
Digitale transformatie
Een andere belangrijke ontwikkeling is de digitale transformatie die al twee decennia gaande is, maar steeds grotere vormen aanneemt. Het gaat daarbij om de digitalisering van allerlei producten en diensten. Door streamingdiensten zoals Netflix en Spotify zijn er nagenoeg geen videotheken en cd-winkels meer. Ik heb nog wel cd’s, maar ik speel ze nooit meer af. Spotify is veel makkelijker in het gebruik. Ook deze digitalisering van producten en diensten is goed voor de duurzaamheid. Want als je geen fysieke producten meer hoeft te maken en te transporteren, spaar je grondstoffen, energie en later een hoop afval uit.
250 wegen
De digitalisering en de deeleconomie zijn twee van de 250 wegen die ons moeten brengen naar een duurzame samenleving. Een derde weg is de energietransitie, waarbij we overgaan van het gebruik van fossiele brandstoffen naar duurzame energie op basis van zon, wind, water en aardwarmte. Ook beginnen we langzamerhand ons voedselgebruik aan te passen. Er komen gelukkig steeds betere alternatieven voor het eten van vlees. Dat is een goede zaak, want de productie van vlees levert misschien nog wel een grotere bijdrage aan de opwarming van de aarde dan de fossiele brandstoffen. Het is een feit dat maar weinig mensen kennen.
Maar de belangrijkste weg naar een duurzame samenleving is toch wel de transitie van onze lineaire ‘wegwerpeconomie’ naar een circulaire economie: een economie waarbij materialen nooit meer worden weggegooid maar steeds opnieuw worden gebruikt. Het is een economie die idealiter zonder nieuwe grondstoffen werkt en geen afval produceert. In de volgende blogs gaan we wat dieper op die circulaire economie in.
