Blog 4: De Ceuvel, een prachtig transitieproject

28 november 2018 door Peter-Paul van den Berg

De vorige keer heb ik het gehad over onze visie op de transitie naar een duurzame samenleving. Wat het wel en niet is en ook hoe we daar moeten komen. Ik gaf aan dat het belangrijk is om gewoon in beweging te komen. Dat betekent starten vanuit een betrekkelijk vaag omschreven doel en onderweg gewoon dingen te gaan experimenteren. Denk groot, maar begin klein. Veel megaprojecten verzanden namelijk in het vooraf exact willen definiëren en plannen van het project. En dat werkt niet bij transitieprojecten. In deze blog geef ik een voorbeeld van hoe het wel kan.

Proefproject de Ceuvel

In Amsterdam is al een paar jaar een proefproject voor circulaire stedelijke ontwikkeling aan de gang. Het proefproject heet De Ceuvel. De grote visie is dat steden in de toekomst vrijwel volledig zelfvoorzienend en circulair moeten zijn. Ze moeten onder meer zorgen voor hun eigen energie en het meeste voedsel wordt in de stad zelf of net daarbuiten geproduceerd. Er wordt geen afval geproduceerd, want alles blijft in de cirkel en wordt opnieuw gebruikt. Resten groente-, fruit- en tuinafval worden samen met de verzamelde urine en ontlasting van de burgers omgezet tot biogas voor lokaal energiegebruik en compost voor lokale bemesting. Apparaten worden niet weggegooid maar ontmanteld tot herbruikbare onderdelen en grondstoffen waarvan men dan weer lokaal nieuwe apparaten maakt. Dat ideaalbeeld bereik je nooit door vanaf scratch een compleet nieuwe stad te ontwerpen en te bouwen gebaseerd op die principes. Dat is zeer kostbaar en risicovol en het gaat geheid mis. Bij De Ceuvel hebben ze het anders aangepakt. De Ceuvel is ontwikkeld op een verlaten en vervuild terrein in de voormalige havens van Buiksloterham. Het is een initiatief van onder meer de gemeente Amsterdam en Metabolic, een consultancybedrijf op het gebied van duurzaamheid. De Ceuvel noemt zichzelf een speeltuin voor creativiteit en innovatie met als doel duurzaamheid bereikbaar, begrijpelijk en leuk te maken. Eerst hebben ze een aantal versleten woonboten opgekocht, op het land getakeld, omgevormd tot kantoortjes en werkplaatsen en die verhuurd aan startende bedrijfjes.

Vervolgens zijn ze gaan experimenteren met diverse soorten circulaire oplossingen, zoals composttoiletten. Welke werken technisch het best, welke zijn het meest gebruiksvriendelijk? Maar ook: hoe kun je drinkwater uit regenwater maken? Hoe kun je bouwafval omzetten in herbruikbare materialen? Ze hebben nu een biogasinstallatie, ze gebruiken zonnepanelen en ze hebben een kas waarmee ze gewassen ontwikkelen voor lokaal gebruik. Zo kwamen ze steeds weer een paar stapjes verder. Soms liepen ze aan tegen technische problemen, dan weer tegen wettelijke beperkingen. Daar gingen ze dan mee aan de slag om tot een oplossing te komen. Er was na een paar jaar zoveel praktische kennis en ervaring opgedaan dat de gemeente Amsterdam heeft besloten om van het complete oude havengebied Buiksloterham een duurzame woon- en werkwijk te maken gebaseerd op de bevindingen van De Ceuvel. Dat is het opschalen.

Wat ze daarnaast fantastisch hebben gedaan, is communiceren over het project. Ze hebben niet alleen rapporten geschreven en een website gemaakt, maar er ook een café neergezet zodat iedereen gewoon kon zien wat er gaande was. In de zomer komen daar zo’n duizend mensen per dag om duurzaam te eten en te drinken en om hun ogen uit te kijken. Ze hebben ondertussen diverse prijzen gewonnen en het project is zo’n beetje de hele wereld over gegaan. Eva Gladek van Metabolic was een van de trekkers van het project en zij wordt nu overal ter wereld gevraagd om te spreken over het verduurzamen van steden en stadswijken. En dat na een paar jaar van kleinschalig experimenteren. Echt een supermooi resultaat.

Labels:

  • Blog 25: De circulaire economie - aantrekkelijk en rendabel

    In blog 23 en 24 gaven we een kort overzicht van de circulaire economie die bestaat uit twee cirkels: een biologische en een technische cirkel. Vervolgens beschreven we kort de werking van beide cirkels. Mede dankzij moderne technieken werkt het model in theorie prima. Maar hoe zorg je ervoor dat de samenleving afstapt van de lineaire economie en de circulaire principes ook echt gaat toepassen? Anders gezegd hoe maak je de circulaire economie aantrekkelijk en rendabel voor alle partijen? Laten we in deze laatste blog kijken naar een viertal oplossingen.

    Lees meer
  • Blog 24: De circulaire economie - de technische cirkel

    In de vorige blog gaf ik een kort overzicht van de circulaire economie dat bestaat uit twee cirkels: een biologische en een technische cirkel. De natuur is van zichzelf al circulair, dus daar hoef je in principe niet veel aan te doen. Behalve dan dat wij als mens die cirkel hebben verbroken en nu weer moeten gaan herstellen. De technische cirkel is een stuk complexer en bestaat uit een aantal cirkels die van binnen naar buiten lopen. In deze blog illustreer ik de werking van de technische cirkel aan de hand van een voorbeeld.

    Lees meer
  • Blog 23: De circulaire economie - een overzicht

    In de vorige blog gaf ik aan dat om onze planeet - en daarmee ook onszelf - te redden van de ondergang, het roer volledig om moet. Van een verspillende en vervuilende maatschappij  moeten we op weg naar een duurzame samenleving. Gelukkig zien we overal de tekenen verschijnen dat het roer inderdaad om aan het gaan is. Er zijn vele wegen die ons leiden naar die duurzame samenleving zoals de digitale transformatie, de deeleconomie en de energietransitie. Echter de belangrijkste weg is toch wel die van de circulaire economie. Maar wat is die circulaire economie nu eigenlijk?

    Lees meer
  • Blog 22: Deeleconomie - Het roer wordt omgegooid

    Foto: deelauto's uit Duitsland - copyright Self Drive Vehicle Hire

    Onze planeet is uitgeput, vervuild en verarmd. Dat komt vooral door onze verkeerde mindset van eeuwige groei – het moet altijd meer dan de vorige keer – en ons verspillende gedrag van take, make and dispose: we nemen grondstoffen, maken daar spullen van en gooien die na enige tijd weg. Willen we dit niet totaal uit de hand laten lopen, dan moet het roer radicaal om. En dat is gelukkig het proces dat overal gaande is. Dat gaat deels bewust en deels onbewust. Het begint allemaal met een geleidelijke verandering in ons denken.

    Lees meer
  • Blog 21: Duurzaamheid en innovatie - verder kijken

    Ik heb het in deze blogserie tot nog toe vooral over de noodzaak van duurzaamheid en innovatie in de bebouwde omgeving gehad en hoe het model van circulair bouwen daarbij een belangrijke rol speelt. Dat is ook logisch want Kamp C heeft de bebouwde omgeving als primair aandachtsgebied. Maar de noodzaak voor duurzaamheid en innovatie is overal nodig. In de komende blogs kijk ik naar ontwikkelingen buiten de bebouwde omgeving. Ik begin met het grote plaatje van waarom duurzaamheid en innovatie eigenlijk nodig zijn.

    Lees meer
  • Blog 20: Leren van andere sectoren - deel 2

    In de vorige blog maakten we kennis met Jeroen Troost en hoe hij zich als bouwondernemer liet inspireren door andere sectoren. Hij startte in 2014 een bedrijf met het idee de woningmarkt radicaal te vernieuwen door het ontwerpen en industrieel produceren van betaalbare, modulaire huizen onder de merknaam KLIKhuizen. Het missiestatement daarbij was “huizen produceren als auto’s, verkopen als telefoons en recyclen als petflessen”. In de vorige blog gingen we in op het eerste aspect: “huizen produceren als auto’s”. In deze blog kijken we naar hoe de beide andere aspecten van de missie vertaald werden naar innovatieve bouwconcepten.

    Lees meer
  • Blog 19: Leren van andere sectoren

    Als we in de bouwsector willen innoveren dan zijn we gewend om vooral te kijken naar waar bouwsectoren in andere landen mee bezig zijn. Of als individueel bouwbedrijf kijk je primair naar waar je concurrenten mee bezig zijn. Maar je kunt juist heel veel leren door te kijken naar totaal andere sectoren. En dan kun je tot opzienbarende inzichten en innovaties komen. In deze en de volgende blog geef ik daarvan een prachtig voorbeeld.

    Lees meer
  • Blog 18: Circulaire gebiedsontwikkeling waar gebouwen en functies op elkaar afgestemd zijn

    De circulaire gebiedsontwikkeling is de zevende en laatste pijler van het circulair bouwen. Deze pijler overstijgt het niveau van het enkelvoudige gebouw en kijkt vooral naar de afstemming tussen gebouwen en hun functies op elkaar. Het doel is om een ecosysteem te maken dat de lokale circulaire economie bevordert. Er zijn twee belangrijke toepassingsgebieden. De vorige blog ging over het circulaire bedrijventerrein. In deze blog kijk ik naar de circulaire stad of beter gezegd: de circulaire stedelijke ontwikkeling.

    Lees meer
  • Blog 17: Circulaire gebiedsontwikkeling: hoe ziet een circulair bedrijventerrein eruit?

    De zevende en laatste pijler van het circulair bouwen betreft de circulaire gebiedsontwikkeling. Daarbij gaat het om het afstemmen van gebouwen met hun functies op elkaar op een zodanige manier dat het de circulaire economie bevordert en het aantal transportbewegingen met daaraan gekoppeld het energieverbruik vermindert. Er zijn twee belangrijke toepassingsgebieden, namelijk het circulaire bedrijventerrein en de circulaire stad of wijk. In deze blog kijk ik allereerst naar het circulaire bedrijventerrein.

    Lees meer
  • Blog 16: Circulair werken, het "andere" kantoorgebouw

    In de vorige blog liet ik zien waarom het circulair werken een van de pijlers van het circulair bouwen is. We leven in hectische tijden waar grenzen niet meer tellen en de economie zeven dagen per week en 24 uur per dag doorgaat. Dat vraagt om andere werkwijzen en om een compleet andere manier van het ontwerpen en inrichten van kantoorgebouwen, maar ook op een andere manier van het afnemen (en aanbieden) van de fysieke werkomgeving.

    Lees meer
Sluiten